Može li EU “obnoviti “ ljubav između Spajića i Milatovića?

Vlada Crne Gore usvojila je "Barometar 26" i pozvala parlamentarne stranke da ga podrže i daju prioritet državnom u odnosu na partijski interes, kako bi Crna Gora završila pregovore sa Evropskom unijom (EU) do kraja 2026. Nakon što je premijer Milojko Spajić predstavio platformu, na dijalog o istoj temi njega je pozvao predsjednik države Jakov Milatović sa kojim je na “ratnoj nozi“ otkad je napustio vladajući Pokret Evropa sad (PES)

Brisel pokušava da pomiri Spajića i Milatovića?

„Crna Gora u EU do 2028. godine je ambiciozan ali ostvarljiv cilj, a zadatak svih političkih i društvenih aktera je da daju svoj puni doprinos", kaže predsjednik države Jakov Milatović i poziva na okupljanje građanskog i evropskog centra. Ističe da je to “ideja koja je veća od svakog pojedinca ili partije“ zbog čega će, najavljuje, nakon povratka iz zvanične posjete Briselu, gdje je boravio ove sedmice, na dijalog pozvati i premijera Milojka Spajića.

Spajića raduju Milatovićevi “konstruktivni signali“ i tvrdi da je spreman za saradnju sa svim institucijama, pa i predsjednikom koji, kako je rekao, “nema nikakve veze sa evropskim integracijama“. Upitan da prokomentariše ocjene da su dijalog između njega i Milatovića pokrenuli zapadni partneri zbog slabljenja centrističkog bloka u Crnoj Gori, Spajić kaže da sa stranim partnerima nije razgovarao o tome. „Možda je Milatović, pa njega pitajte“, odgovorio je Spajić.

Spajić i Milatovic preuzeli su prošle godine najvažnije funkcije u državiali su se početkom ove godine razišli, nakon što je Milatović napustio vladajući PES. Od tog momenta ratuju izjavama ali i na političkom polju, što se vidi na lokalnim izborima u Crnoj Gori.

,,Odnos između Spajića i Milatovića previše je urušen na ličnoj ravni da bi bio funkcionalan, kaže politička analitičarka Nikoleta Đukanović za DW. “ Očigledno je da ambasade zapadnih država imaju dovoljno uticaja da uspostave dijalog među njima, ali je očigledniji uticaj drugih država na članove Vlade, pa posredno i na premijera, da taj odnos u kontinuitetu bude sve komplikovaniji “, dodala je Đukanović, aludirajući na uticaj prije svega Srbije na članove Vlade a koji dolazi iz partija bivšeg Demokratskog fronta. 

Upitna sudbina Spajićevog poziva na zajedništvo?

Prije nego što je Milatović obznanio da će zvati Spajića na razgovor, premijer je predstavio „Barometar 26 “ , platformu kojom bi se ključni politički akteri obavezali da im evropska budućnost Crne Gore u naredne dvije godine bude "prioritet nad prioritetima “. U dokumentu koji je usvojila Vlada Crne Gore navedena su četiri “osnovna principa” a potpisnici se obavezuju da promovišu "političku atmosferu dijaloga, saradnje i kompromisa”, da se "polarizujuća pitanja”, kao što su identitetske teme, rješavaju kroz radne grupe te da promovišu regionalnu saradnju.

O "Barometru 26“ Spajić je do sad razgovarao sa dijelom vladajuće većine - Pokretom Evropa sad, Demokratskom Crnom Gorom, Socijalističkom narodnom partijom, Albanskim forumom i Albanskom alijansom. Iz najjače opozicione partije Demokratske partije socijalista (DPS) nisu prisustvovali Spajićevim konsultacijama jer, kako kažu, dio parlamentarne većine čine subjekti koji su suštinski protiv evropskih vrijednosti a sa pozicija vlasti rade protiv članstva. Platformu vide i kao pokušaj  stabilizacije "delegitimisane Vlade Spajića ", kao i još jedan manevar kojim bi se šef parlamenta i lider Nove srpske demokratije Andrija Mandić predstavio kao evropski činilac na političkoj sceni Crne Gore.

S druge strane, urednica nedjeljnika Monitor Milena Perović kaže da je krajnje vrijeme da se političke klase u Crnoj Gori, bez obzira na razlike, okupe oko cilja koji želi oko 80 posto građana. “Ako je većina u parlamentu 'evropska‘, kako se makar partijske strukture predstavljaju, ne vidim zbog čega se ne bi okupili oko bilo kog dokumenta koji poziva na evropsku budućnost, bez obzira na to što ga manjina krši. Tako bi se pokazalo da su političke klase spremne da podrede javni interes uskopartijskom", naglašava Perović.

Predsjednik države Jakov Milatović rekao je da pozdravlja dokument ako podrazumijeva “promjenu dosadašnjeg ponašanja određenih konstituenata vlasti" i dodao da bi platformu prvo Vlada trebalo da potpiše sama sa sobom jer je izvršna vlast najodgovornija za negativne trendove kao što su ”netransparentnost pri donošenju zakonskih rješenja i narušavanje odnosa sa Hrvatskom". Iz Vlade nije saopšteno da li će i kada platforma biti ponuđena partijama na potpis.

"Barometar 26” - platforma za jednokratnu upotrebu ili ozbiljan dokument?

Đukanović platformu vidi kao "dobro našminkan dokument " koji nema potencijal da riješi pitanja sa kojima se Crna Gora suočava u procesu pristupanja EU. To, kako kaže, mogu učiniti samo odgovorni političari i demokratske političke partije koje Crna Gora " nažalost nema ”. Ovakvim "moratorijumima” dodaje Đukanović partije kratkoročno mogu staviti po strani njima prioritetna, npr. identitetska pitanja ali " jedan dokument, poput Barometra, ne može riješiti njihove nesuglasice, a još manje evropeizovati partije i učiniti ih kredibilnim nosiocima evropskog procesa" , zaključuje Đukanović.

 Spajićeva Vlada se nada da bi do kraja godine mogla zatvoriti četiri poglavlja u pregovorima sa EU. Međutim, to je još djelimičnoupitno zbog stava Hrvatske koja je ispostavila seriju zahtjeva Crnoj Gori u ,, non pejperu ” poslatom ove sedmice. Evropski put tako ostaje trnovit a ,,Barometar 26” još jedna u nizu platformi koje će, vjerovatno, prvenstveno služiti za domaću političku upotrebu.