Srebrenički stećci na listi svjetske kulturne baštine
8. decembar 2010
Srednjevijekovnih nadgrobnih spomenika ili stećaka na području opštine Srebrenica ima više od 1.000. Turistička organizacija Srebrenice ovih dana radeći detaljan popis i registarciju nekropola za potrebe turističke prezentacije, otkrila je pet dosada nepoznatih nekropola sa oko stotinu stećaka, kaže direktor Sead Jahić.
“Pronašli smo i neke nekropole koje do sad nisu bile registrovane, zahvaljujući prije svega ljudima na terenu. Sve su u dobrom stanju i pristupačne, tako da ćemo vrlo brzo postaviti i turističku signalizaciju. To će, smatramo, biti značajan dio turističke ponude opštine Srebrenica.”
Monumentalne kuće pokojnika
Bosna i Hercegovina je inicijator zajedničkog projekta nominacije stećaka - nadgrobnih spomenika iz srednjeg vijeka - za upis na Listu svjetske kulturne baštine. U projektu učestvuju još Hrvatska, Srbija i Crna Gora. Ovo je prvi put da su ove četiri zemlje, od raspada bivše Jugoslavije, potpisale zajedno jedan dokument o saradnji u nekoj oblasti bez posredovanja međunarodne zajednice. Na području Srebrenice nalaze se jedinstveni stećci kakvih nema u drugim krajevima. Do sada je pronađeno nekoliko nepoznatih nekropola sa oko 100 stećaka.
A da se na ovom području nalaze stećci kakvih drugdje nema, potvrđuje i arheolog Mirko Babić, direktor Muzeja sjeveroistočne Bosne iz Bijeljine.
“Poznato je da se upravo između Srebrenice i Bratunca nalazi nekropola najvećih stećaka. To su zaista monumentalne kuće pokojnika, vječne kuće pokojnika, kako su to naši preci doživljavali u srednjem vijeku.”
To su bili svatovi koji su se okamenili
Narod stećke naziva mramorjem, mašetima, kamenim biljezima, grčkim, kaurskim ili mađarskim grobljima. O nekropolama se ispredaju razne priče i legende. Evo samo nekih detalja tih priča zabilježenih u srebreničkom selu Karačići.
“Otac mi je kazao da su tu prije ko zna koliko godina živjeli neki Rimljani. Prije nego što su se moji stari doselili ovdje od Užica ili Perućca. Ne znam. Oni su izumrli i tu su ostale neke zidine gdje je moj otac za vrijeme onog rata sakrivao kravu, sjećam se slabo, jer sam tada imala samo 4 godine.”
“Jedna priča kaže da su to bili svatovi, da su se naovodno dvije sestre udavale, da je došlo do sukoba svatova koji su se tako okamenili.“
“Čuo sam od oca, a on valjda od đeda, da su tu živjeli Bogumili, da su ovo groblja Bogumila koji su bili naši preci.”
Stećaka na prostoru BiH, Hrvatske, Srbije i Crne Gore ima oko 66.000. Na teritoriji BiH nalazi se oko 58.000, 4.400 na teritoriji Hrvatske, 2.000 na treitoriji Srbije i oko 3.000 u Crnoj Gori.
Autor Marinko Sekulić, Srebrenica
Odg. urednik: Svetozar Savić