Απεβίωσε ο Γέλτσιν

«Mην το ξεχνάς: στην πολιτική δεν πρόκειται να σε αφήσω να μπεις». Αυτή ήταν η προειδοποίηση του τελευταίου προέδρου της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο μεγάλο του αντίπαλο Μπόρις Γέλτσιν το φθινόπωρο του 1987, όπως έγραψε ο ίδιος ο Γέλτσιν στα απομνημονεύματά του. Την εποχή εκείνη η άψογη καριέρα του Γέλτσιν γόνου αγροτικής οικογένειας από τα Ουράλια φαινόταν να φτάνει στο τέλος της. Όμως ήταν η αρχή μιας θριαμβευτικής πορείας.

Τον Ιούνιο του 1991 εξελέγη πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας και αποθεώνονταν από τα πλήθη: Στις δραματικές ημέρες του Αυγούστου που ακολούθησαν ο δημεγέρτης Γέλτσιν έπαιξε καθοριστικό ρόλο αποτρέποντας το πραξικόπημα κατά του Γκορμπατσώφ: «Η Ρωσία ζει μια τραγική στιγμή της ιστορίας της. Η αυτοαποκαλούμενη «επιτροπή εκτάκτου ανάγκης» οργάνωσε ένα αντισυνταγματικό πραξικόπημα». Η σκηνές με το Γέλτσιν πάνω στο άρμα να υπερασπίζεται την «περεστόικα» έκαναν το γύρο του κόσμου. Δεν άργησε και η στιγμή της νίκης του επί του Γκορμπατσόφ. Με αποφασιστικότητα αντιμετώπισε τους αντιμεταρρυθμιστές που είχαν καταλάβει το κοινοβούλιο διατάσσοντας στρατιωτική επίθεση τον Οκτώβριο του 1993.

Ο σημερινός πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε για το θάνατο του προκατόχου του ότι «μπορεί κανείς να αξιολογήσει με διαφορετικό τρόπο το έργο του». Αλλά ένα είναι σίγουρο: την εποχή που κυβερνούσε τη χώρα ο Μπόρις Γέλτσιν οι πολίτες της χώρας απέκτησαν ό,τι πιο πολύτιμο: την ελευθερία. Και αυτή είναι μια τεράστια ιστορική προσφορά του Μπόρις Γέλτσιν».

Στο Βλαντιμιρ Πούτιν παρέδωσε την εξουσία ο Μπόρις Γέλτσιν το Δεκέμβριο του 1999, αφού του εγγυήθηκε την ασυλία και την ασφάλειά του. Ήταν φανερά πλέον καταβεβλημένος από τα συχνά προβλήματα καρδιάς που αντιμετώπισε. Πολιτικά τα πλήγματα ήταν εξίσου μεγάλα. Από τα μεγάλα συνθήματα για την καταπολέμηση της διαφθοράς έμεινε στο τέλος της θητείας του Γέλτσιν μια κατεστραμμένη οικονομία της Ρωσίας με το βίαιο πέρασμά της στους κανόνες της αγοράς, ενώ η χώρα ήταν βυθισμένη στον αιματηρό πόλεμο της Τσετσενίας, για τον οποίο εντέκρουε κάθε κριτική από τη διεθνή κοινότητα. «Δεν έχετε κανένα δικαίωμα να ασκείτε κριτική στη Ρωσία για την Τσετσενία», έλεγε ο Γελτσιν στη σύνοδο του ΟΑΣΕ στην Κωνσταντινούπολη το 1999.

Στο εσωτερικό της Ρωσίας η προσφορά του είναι αδιαμφισβήτητη, σύμφωνα με τον Γιεγκορ Γκαϊντάρ, που είχε χρηματίσει πρωθυπουργός υπό τον Γιέλτσιν: «Ο Μπόρις Νικολάγκεβιτς Γελτσιν βρέθηκε στην αρχή μιας επανάστασης. Απέτρεψε έναν εμφύλιο πόλεμο, παρέδωσε εθελοντικά και ειρηνικά την εξουσία στο διάδοχό του. Τέτοιο προηγούμενο δεν υπάρχει στην ιστορία της Ρωσίας».

Ο Γιέλτσιν συγκρούστηκε αρκετές φορές με τη Δύση σε θέματα που αφορούσαν το ΝΑΤΟ. Αλλά επί προεδρίας του έλαβε χώρα η οριστική αποχώρηση των στρατιωτών του πρώην σοβιετικού «κόκκινου στρατού» από την ανατολική Γερμανία. Ο τότε καγκελάριος και προσωπικός του φίλος Χέλμουτ Κολ υπογραμμίζει τώρα ότι «ήταν ένας πιστός φίλος, αξιόπιστος φίλος και των Γερμανών. Υπάρχουν πολλές απόψεις για την προσωπικότητά του, δεν ήταν ποτέ αδιαφιλονίκητος. Αλλά ήταν απόλυτα αξιόπιστος. Τήρησε το λόγο του και δεν άφησε ούτε στιγμή να διαφανεί η δύσκολη κοινή ιστορική διαδρομή των Ρώσων και των Γερμανών».

Με τα λόγια του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ: «μία προσωπικότητα με μεγάλη προσφορά και μεγάλα λάθη».

Γιώργος Παππάς