Γερμανία: Tα διπλωματικά σταυρόλεξα του 2025

Η μεγαλύτερη πρόκληση ακούει στο όνομα Ντόναλντ Τραμπ. Ο μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ είναι πιθανό να ακυρώσει πολλά από όσα ήταν δεδομένα για τον έως τώρα συνασπισμό του Βερολίνου, υπό τον καγκελάριο του SPD Όλαφ Σολτς. «Είναι πλέον σαφές ότι η παλιά φόρμουλα ότι μπορούμε να βασιστούμε στις ΗΠΑ για την ασφάλειά μας δεν ισχύει πλέον», λέει στη DW ο Τόρστεν Μπένερ, διευθυντής του Global Public Policy Institute στο Βερολίνο, «Ο Τραμπ δεν ήταν η εξαίρεση του κανόνα, αλλά είναι ο νέος κανόνας. Τα τέσσερα χρόνια υπό τον Μπάιντεν ήταν τα τελευταία σκιρτήματα του παλιού υπερατλαντισμού». Η Γερμανία πρέπει να προετοιμαστεί για έναν κόσμο «όπου θα πρέπει να πληρώσουμε πολύ περισσότερα για τη δική μας ασφάλεια στην Ευρώπη και αυτό σε μια κατάσταση όπου έχουμε πόλεμο στην ευρωπαϊκή ήπειρο».

Η Ευρώπη θα βάλει το χέρι στην τσέπη;

Οι αλλαγές θα μπορούσαν να γίνουν ιδιαίτερα αισθητές στον πόλεμο της Ουκρανίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε πρόσφατα ότι «σίγουρα» θέλει να περικόψει την υποστήριξη προς την Ουκρανία και κάλεσε για «άμεση κατάπαυση του πυρός». Τι σημαίνει αυτό για τη Γερμανία; Η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ από τους Πράσινους προειδοποίησε στο Φόρουμ Εξωτερικής Πολιτικής του Βερολίνου στα μέσα Νοεμβρίου ότι η Γερμανία στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας ανεξάρτητα από τα εκλογικά αποτελέσματα στις ΗΠΑ». Ο Μπρένερ προτείνει μια άλλη προσέγγιση «Θα μπορούσε η Ευρώπη να αναλάβει ό,τι έχουν κάνει μέχρι στιγμής οι ΗΠΑ (στην Ουκρανία); Όχι στρατιωτικά, αλλά οικονομικά. Και η συμφωνία με τον Τραμπ θα μπορούσε να είναι ως εξής: Πληρώνουμε για να συνεχίσετε να δίνετε στρατιωτικά μέσα στην Ουκρανία, γιατί είναι προς το συμφέρον μας».

Απλώς «θεατές» στη Μέση Ανατολή

Το δεύτερο σημαντικό εργοτάξιο εξωτερικής πολιτικής είναι η Μέση Ανατολή. Η ανατροπή του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στις αρχές Δεκεμβρίου από διάφορες ομάδες ανταρτών έχει κάνει την κατάσταση ακόμη πιο περίπλοκη: η χαρά για το τέλος της διακυβέρνησης του Άσαντ, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία και το Ιράν, είναι πλέον ανάμεικτη στο Βερολίνο με αμφιβολίες για το εάν οι ισλαμιστές κερδίζουν το πάνω χέρι στη Συρία και νέες ροές προσφύγων κινηθούν προς την Ευρώπη. Αλλά η αναταραχή στη Συρία αποτελεί μόνο το πιο πρόσφατο σημαντικό γεγονός στην περιοχή. Μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023, και τα ισραηλινά αντίποινα στη Λωρίδα της Γάζας και κατά της Χεζμπολάχ στο νότιο Λίβανο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ακολούθησε μια πρακτική ισορροπιών, υπερασπιζόμενη την ασφάλεια του Ισραήλ ως «λογική του γερμανικού κράτους».

Η ΕΕ έχει πλέον αποσυρθεί σημαντικά από την εμπλοκή της στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή , λέει ο Χανς Γιάκομπ Σίντλερ ειδικός για θέματα της Μέσης Ανατολής. «Ήταν πραγματικά ένας αμερικανο-ισραηλινός διάλογος και οι Ευρωπαίοι ήταν το πολύ θεατές που έκαναν σχόλια στο περιθώριο». Με τον μελλοντικό πρόεδρο των ΗΠΑ Τραμπ τίθεται το ερώτημα «πώς θα συνδυάσει την πολύ φιλο-ισραηλινή του θέση με στόχο τον τερματισμό των συγκρούσεων». Ένα πράγμα όμως είναι σίγουρο: «Δεν θα αναπτυχθεί ισχυρότερη γερμανική ή ευρωπαϊκή θέση που θα επηρεάσει με οποιονδήποτε τρόπο αυτή τη σύγκρουση». Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να έχει ενεργό ρόλο στη μελλοντική ανοικοδόμηση στη Λωρίδα της Γάζας και στο νότιο Λίβανο.

Οι Γερμανοί δεν θέλουν ηγετικό ρόλο

Πρώτη στις δημοσκοπήσεις στη Γερμανία είναι εδώ και καιρό η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση CDU του Φρίντριχ Μερτς. Ο Χένινγκ Χοφ από το Γερμανικό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων πιστεύει ότι δεν θα άλλαζαν πολλά όσον αφορά την εξωτερική πολιτική υπό μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του: «Αν κοιτάξετε τι σχεδιάζει η Χριστιανική Ένωση CDU/CSU όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, οι διαφορές δεν είναι μεγάλες. Αυτό είναι απόδειξη ότι η μεγάλη συναίνεση που έχουμε στην πραγματικότητα για θέματα εξωτερικής πολιτικής στη Γερμανία είναι επίσης ένας σταθεροποιητικός παράγοντας σε αυτήν την περίοδο κρίσης».

Υπάρχει πράγματι ευρεία συναίνεση στο ότι η Γερμανία πρέπει να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Ωστόσο, οι πολίτες έχουν επιφυλάξεις. Σε μια έρευνα του Ιδρύματος Körber, το 73% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η Γερμανία πρέπει να επενδύσει περισσότερα στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αλλά το 58% ήταν κατά του να αναλάβει η Γερμανία έναν ηγετικό ρόλο, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχωρήσουν διεθνώς.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός