"هی فلانی"، آلبوم جدید گروه "اوینار" • گفت و گو با آرش یاری، آهنگساز

گروه اوینار، آلبوم جدیدی را با عنوان "هی فلانی" منتشر کرده است. اجرای موسیقی در این آلبوم را هفت نوازنده ایرانی، دو نوازنده ایتالیایی و یک نوازنده هندی بر عهده داشته‌اند. غزال فِیلی (آواز)، الیزا یاری (نوازنده سنتور و همخوان) نازنین غنی‌زاده (کمانچه و کمانچه آلتو)، گلشن دانش (نوازنده تار و همخوان) حسام اینانلو (کمانچه آلتو) کیا محمدزاده (تنبک)، امید قیاسی (تنبور)، روزبه فیال (همخوان)، کامُد راج پالامپوری (طبلا)، ماسیمو لا زازِرا (بنسوری)، کارمِلو سیچیلیانو (بربت) و آرش یاری، آهنگساز و نوازنده سازهای کوبه‌ای، اعضای گروه اوینار در ضبط و اجرای این آلبوم هستند. آرش یاری در گفت‌وگویی با دویچه وله از آلبوم جدید و فعالیت‌های هنری اوینار می‌گوید:

دویچه‏وله: آقای یاری، لطفاً کمی در مورد انتخاب نام گروه‏تان "اوینار" توضیح بدهید و این‏که این گروه چگونه شکل گرفت و اعضای آن چطور دور هم جمع شدند؟

آرش یاری: انتخاب اسم این گروه برمی‏گردد به حدود سال ۱۳۸۰ یا همان ۲۰۰۱ میلادی که زمانی بود که من به‏واسطه‏ی علائق شخصی‏ام روی بحث زبان‏شناسی و انتخاب کلمات فارسی، این اسم را انتخاب کردم. چون این اسم از ریشه‏ی کهن کردی "اوین‏دار" می‏آید و به معنای عاشق و دل از دست داده است. اوین یا همان آوین در کردی --که ریشه‏ی کلمه‏اش تغییر پیدا کرده است- به معنی عشق است و اوینار به معنی عاشق.

پایه‏گذاری گروه نیز به همان سال ۱۳۸۰ برمی‏گردد. زمانی که من هنوز در ایران بودم و بیشتر تمرکز کاری‏ام بر روی آموزش سازهای کوبه‏ای، به‏خصوص در حیطه‏ی ساز تخصصی خودم دف، بود. از همان سال به اتفاق یک سری از شاگردان سازهای کوبه‏ای خودم این گروه را تشکیل دادیم و به اجرای یک ‏سری کنسرت‏ پرداختیم.

البته آن زمان بیشتر کارمان به نوعی اجراهای پژوهشی و اجراهایی کاملاً تجربی بود که دوست داشتیم یک‏سری فضاهای متفاوت ریتمیک را تجربه کنیم. تأثیرات آن تجربیات، بعدها در کارهای‏مان و به‏خصوص در حیطه‏ی آهنگ‏سازی کاملاً باقی ماند. چون بخش زیادی از کار‏مان را بر روی فضای چندریتمی و اصولاً نگرش خیلی آزاد به ریتم گذاشته بودیم که تأثیرات آن، بعد که روی آلبوم‏ام توضیح بدهم، کاملاً دیده می‏شود.

این شروع کار گروهی ما بود که بعدها فرم گروه کوبه‏ای نوازی به‏تدریج کاملاَ تغییر پیدا کرد تا زمانی که من در سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴) برای ادامه‏ی تحصیل به ایتالیا آمدم و از آن زمان با یک فرمت دونوازی، همراه خواهرم الیزا یاری، شروع به کار کردیم. این کار را به همین شیوه و به صورت دونوازی تقریباً حدود یک سال پیش بردیم تا به نقطه‏ای رسیدیم که شروع کردیم به همکاری با سایر گروه‏های غیرایرانی‏ای که در ایتالیا بودند.

کمی هم راجع به آلبوم جدید گروه اوینار و احیاناً ویژگی‏های خاصی که دارد، توضیح بدهید.

برای توضیح فضای این آلبوم و کاری که نتیجه‏ی چند سال همکاری ما با یک سری از موزیسین‏های غیرایرانی بود، خیلی خلاصه ابتدا در مورد کاری که ما در این چند سال روی موسیقی‏های غیرایرانی انجام داده‏ایم، توضیح می‏دهم. شاید به این شکل، نوع زبان موسیقایی‏ای که برای این آلبوم انتخاب کرده‏ایم، بهتر توضیح داده شود.

ما بعد از سال ۲۰۰۵، یعنی زمانی که حدود یک سال از حضورمان در ایتالیا گذشته بود، شروع کردیم به کار کردن روی یک سری فضاهای موسیقایی متفاوت نسبت به موسیقی ملی ایران. این فضاها شامل موسیقی‏های ملی و کلاسیک سایر ملل و هم‏چنین بخشی از فضای موسیقی قرون وسطی در اروپا می‏شود. برای تجربه‏ی یک سری فضاهای جدید، به اتفاق تعدادی از موزیسین‏های ایتالیایی و چند موزیسین هندی شروع به کار کردیم.

بعدها سعی کردیم بر روی تلفیق این فضاهای موسیقی در کنار هم‏دیگر کار کنیم که حاصل آن در دوره‏های مختلف، در طول این چند سال، تجربیاتی شد و اولین کارمان در سال ۲۰۰۷ در جنوب ایتالیا، ضبط شد. این کار را به همراه گروهی در جنوب ایتالیا که بر روی موسیقی قرون وسطی اروپا کار می‏کردند، به‏شکل موسیقی تلفیقی بر روی موسیقی ایران، موسیقی قدیم ترکیه و موسیقی آندالوزیا که بخش جنوبی اسپانیا است، به‏صورت زنده ضبط کردیم.

نتیجه‏ی آن کارها، در نهایت آلبومی به نام "هی فلانی" بود که در سال ۲۰۱۰، بیرون آمد. کلاً ۱۱ قطعه در این آلبوم هست. کار آهنگ‏سازی آن را خودم انجام داده‏ام. شخصیت خیلی خاص این آلبوم در درجه‏ی اول، همان بحث ریتم در آلبوم است. به‏خاطر این‏که اکثر این قطعات، بر مبنای فضاهای پلی‏ریتمیک و با نگرشی کاملاً آزاد نسبت به ریتم ساخته‏ شده‏اند. یعنی هیچ چهارچوب بسته‏ای ندارند.

چون به‏طور کلی ما در موسیقی سنتی یا موسیقی ملی‏مان این دیدگاه را اصولاً داریم، مقداری جبهه‏گیری نسبت به چهارچوب‏های خیلی بسته… چه از لحاظ ملودیک و به خصوص در حیطه‏ی ریتم، یک مقدار این نگرش بسته از قدیم وجود داشته است. ولی در کاری که ما انجام داده‏ایم، سعی بر این بوده که ریتم یک جریان کاملاً سیال و آزاد داشته باشد و هر قطعه به نوعی، روایتی از تمی است که انتخاب کرده‏ایم، بر روی شعری که انتخاب کرده‏ایم، بدون این‏که بخواهیم در چهارچوب بسته‏ای از لحاظ ریتمیک قرار بگیریم.

ویژگی دیگر این کار که در خیلی از قطعات این سی‏دی دیده می‏شود، بحث روی تلفیق ملودیک و تلفیق سازی قطعات است. بسیاری از قطعات این آلبوم، جدای از این‏که پایه‏ی اصلی موسیقی‏ای که وجود دارد، موسیقی سنتی و موسیقی ملی ما است، ولی در عین حال در بعضی از این قطعات، از لحاظ بحث ملودیک، تلفیقی با موسیقی هند شکل گرفته است و چندتا از قطعات سازی ما بر روی موسیقی ملی ایران و بر روی راگاهای هندی نوشته شده که چه از لحاظ فرم ریتمیک و چه از لحاظ ملودیک، رنگ‏آمیزی و تلفیق بین این دو گونه‏ی موسیقی در آن‏ها دیده می‏شود.

غیر از این بحث، بحث سازی هست که سعی کرده‏ایم همین فرم تلفیق را توی بحث سازی‏مان هم انجام بدهیم. در عین حال که سازهای شناخته‏ شده‏ی کلاسیک ایرانی حضور دارند، از سازهای دیگری هم از جمله دو سه ساز هندی در کار استفاده کرده‏ایم که بتوانیم رنگ‏آمیزی سازی کارمان را هم به نوعی بیشتر کنیم.

در واقع، علت اصلی استفاده‏تان از نوازنده‏های غیرایرانی، نوع آهنگ‏سازی کارها و فضای کارتان است که استفاده از چنین نوازنده‏هایی را می‏طلبیده. توجه ویژه‏ی شما به ریتم هم احتمالاً ریشه در این نکته دارد که ساز تخصصی سرپرست و آهنگ‏ساز گروه، دف و سازهای کوبه‏ای است و خود همین عاملی شده که شما به ریتم هم توجه ویژه‏ای داشته باشید.

کاملاّ درست است.

معمولاً در کارهای سنتی، کار تصنیف‏سازی یا روی اشعار کلاسیک انجام می‏شود، یا روی اشعار نو. کم‏تر پیش می‏آید که در یک مجموعه از هردو سبک شعر استفاده شده باشد. در کار شما این تلفیق وجود دارد؛ یعنی هم شعر از مولانا در تصنیف‏های‏تان هست، هم از اخوان ثالث. کم‏تر هم دیده شده که گروه‏های جوان حداقل برای تصنیف‏سازی، سراغ اشعار نو بروند. چون به خاطر فرم ریتم، کم‏تر پیش می‏آید و شاید سخت هم باشد که بشود روی اشعار نو تصنیف ساخت. علت توجه‏تان به شعر نو در آلبوم جدیدتان چه بوده است؟

دلیل اصلی آن این است که از آن‏جا که ما روی جنس موسیقی‏ای هم که داریم به مخاطب‏مان ارائه می‏دهیم، سعی کرده‏ایم، کارمان کار تازه و نوی برای شنونده باشد، در بخش ارتباطی که ما با ادبیات کارمان داریم، یعنی در انتخاب شعر هم سعی کرده‏ایم این اتفاق بیفتد. به‏هرحال، جدا از دلبستگی‏هایی که نسبت به ادبیات کلاسیک‏مان داریم و از شعرهای مولانا و حافظ و یا حتی شاعرانی مانند مجذوب علی‏شاه که از شعرهای‏شان کم‏تر در موسیقی ما استفاده شده است (یکی از شعرهای خیلی زیبای او را برای این آلبوم انتخاب کرده‏ایم) بهره برده‏ایم، ولیکن به واسطه‏ی این‏که به‏هرحال در ادبیات‏مان هم این نوگرایی به مرحله‏ای رسید که شعر نو حضور پیدا کرد، در کار موسیقی هم سعی کردیم این انتخاب را انجام بدهیم.

مشکلی که از لحاظ بحث ریتم و حتی ملودی‏گذاری روی شعر نو وجود دارد، باعث شده کم‏تر کسی سراغ شعر نو و آهنگ‏سازی روی شعر نو برود. ولیکن در سال‏های گذشته تجربیات خیلی خوبی حتی موزیسین‏های جوان روی ملودی‏گذاری روی شعر نو انجام داده‏اند که گاهاً اتفاقات خیلی خوبی هم بوده است. فکر می‏کنم بیش از هرچیزی، مهم‏ترین مسئله درک و دریافت کامل نسبت به شعر است. یعنی اگر قرار است روی شعر نو موسیقی‏ای گذاشته شود، قبل از هرچیزی مهم این است که آن شعر کاملاً تجزیه و تحلیل و درک بشود و بعد باقی داستان خیلی کار پیچیده‏ای نیست.

اگرچه قاعدتاً به‏واسطه‏ی نوع جنس موسیقی‏مان، تمایل به کار روی شعرهای کلاسیک بیشتر است و به نوعی شاید درست‏تر و ساده‏تر هم هست که روی شعرهای کلاسیک‏مان کار کنیم. چون از لحاظ وزنی، به‏خصوص در کار تصنیف‏سازی، کار کردن روی شعرهای کلاسیک بسیار بسیار، ساده‏تر است. ولی به‏هرحال تجربه‏ای هم ما روی شعر اخوان ثالث انجام داده‏ایم که امیدوارم بتواند با مخاطب‏اش ارتباط برقرار کند.

آقای یاری، شما اخیراً اجراهایی هم در شهرهای مختلف اروپا داشته‏اید. لطفاً کمی در مورد این کنسرت‏ها و اجراهایی که در آینده دارید، توضیح بدهید.

این اجراها، ادامه‏ی کنسرت‏هایی است که در سال‏های گذشته داشته‏ایم. ولیکن در حال حاضر به‏صورت خیلی خاص، معرفی همین آلبوم جدید "هی فلانی" است و داریم قطعات این آلبوم را اجرا می‏کنیم. فعلاً فرمت کاری‏مان، فرمت گروه‏مان به‏صورت یک کوارتت است. گروه ما بر حسب پروژه‏ی کاری و نوع اجرایی که داریم، معمولاً از چهار تا شش نفر متغیر است. عمده کاری که کرده‏ایم، از جمله کنسرتی که هفته‏ی پیش داشتیم، بر روی قطعات همین آلبوم است و فکر می‏کنم بیشترین تمرکزی که الان روی بخش اجرایی داریم، توری است که قرار است بازهم برای معرفی همین آلبوم، اواخر پاییز اجرا کنیم.

ولیکن از آن‏جایی که در آلبوم جدید ما نوازنده‏های دیگری هم با ما همکاری کرده‏اند و در آلبوم "هی فلانی" ۱۲ نوازنده حضور داشته‏اند، برای توری که اواخر پاییز اجرا خواهیم کرد، خواننده و دو نوازنده‏ای که در این کار حضور داشتند هم به ما اضافه خواهند شد و با گروهی شش و یا هفت نفره این تور را از اروپا شروع خواهیم کرد.

مصاحبه‌گر: کاوه بهرامی

تحریریه: بهمن مهرداد