انتقال دانشگاه‌ها به خارج از تهران: امکانات و انگیزه‌ها
۱۳۸۹ فروردین ۱۹, پنجشنبه
موسی پورموسوی، نماینده محمد باقر قالیباف، شهردار تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر می‌گوید: «حجم عظیمی از تردد و جابجایی به واسطه وجود مراکز آموزشی اعم از مراکز آموزش عالی و مراکز کمک آموزشی در پیرامون فضایی است که از آن تحت عنوان فضای طرح ترافیک نام می‌بریم. موج عظیمی از نیروی انسانی هر روز صبح از اطراف شهر تهران و حتی از خارج شهر به سمت مرکز شهر هدایت می‌شوند و طبیعی است که بار ترافیکی ناشی از این هجوم شهر را دچار آزردگی می‌کند. اگر چنین حالتی را بخواهیم تصور کنیم و حتی انیمیشن آن را تهیه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که برای وضعیت دانشگاه‌های تهران باید فکری کرد.»
پورموسوی با اشاره به مصوبه‌های متعددی که در دولت، شورای عالی امنیت ملی و وزارت علوم نسبت به خروج دانشگاه‌ها از تهران وجود دارد، درباره این که چرا این طرح‌ها تا کنون اجرا نشده‌اند، می‌گوید: «طبیعی است که موانع ساختاری، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منجر شده که این امر هنوز محقق نشود اما نظام مصمم است این امر را محقق کند.»
سابقه بحث انتقال دانشگاه‌ها
محمدحسین امید، معاون دانشگاه تهران می‌گوید موضوع طرح ساماندهی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشكی تهران، بیش از ۱۰ سال است كه در دستور كار هیات رییسه دانشگاه تهران قرار دارد اما مورد قبول دانشگاهیان و مسوولان كشور واقع نشد و مسوولان وجود دانشگاهی مانند دانشگاه تهران را با توجه به نقش ملی و بینالمللی آن در تهران ضروری دانستند، به همین دلیل تصمیم گرفته شد كه دانشگاه در جای خود توسعه و گسترش یابد.
در اواخر دوره حکومت شاه (۱۳۵۶) نیز قرار بود دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف کنونی) به اصفهان منتقل شود. در آن زمان فعالیت‌های آموزشی دانشگاه صنعتی اصفهان نیز شروع شده بود و دولت در پی آن بود که این دو مرکز آموزشی را در یکدیگر ادغام کند. اما این بحث از نظر دانشجویان یك اقدام سیاسی و حتی تنبیهی از سوی دولت در برابر دانشجویان تلقی شد. سر انجام پس از اعتصاب و فشارهای وارده، دولت ناگزیر شد تصمیم خود را عوض کند و دو دانشگاه صنعتی در کنار هم، در تهران و اصفهان به کار خود ادامه دهند.
انگیزه اجرای طرح در حال حاضر
آگاهان معتقدند بحث تمرکز زدایی از تهران به خودی خود مثبت است اما باید دید انگیزه آن چیست. دکتر سعید پیوندی، استاد جامعه شناسی در دانشگاه پاریس، مشکل جامعه ایران را نظام سیاسی به شدت تمرکزگرایی می‌داند که حرف از تمرکززدایی می‌زند.
دکتر پیوندی به دویچه وله گفت: «باید ببینیم انگیزه این طرح چیست. اگر انگیزه این طرح بوجود آوردن یک عدم تمرکز یا یک جامعه غیرمتمرکز است در این صورت این کار باید از حوزه سیاسی شروع شود. یعنی ما هیچ کشوری در دنیا نداریم که در آن یک عدم تمرکز وسیع انجام شده باشد غیر از این که نظام سیاسی و اداری‌اش غیر متمرکز باشد.»
انتقال دانشگاه‌ها کار دشواری است
به باور سعید پیوندی بحث تمرکززدایی در مراکز آموزش عالی احتیاج به مقدمات زیادی دارد. او می‌گوید: «یک دانشگاه فقط عبارت از چند استاد و یک مقدار دانشجو نیست. بلکه یک دانشگاه عبارت است از یک شبکه اجتماعی، علمی و همین طور امکانات، آزمایشگاه‌ها و چیزهای مختلفی که جابه جایی‌شان به یک شهر کوچکتری که دارای امکانات خیلی کمتری است، به آسانی ممکن نیست.»
پیوندی با بر شمردن قطب‌های دانشگاهی در ایران از جمله در تهران، اصفهان، شیرازو تبریز، درباره کیفیت دانشگاه‌ها در دیگر شهرها می‌گوید: «بقیه دانشگاه‌هایی که در ایران هستند هیچ کدام نتوانستند کیفیت بالایی داشته باشند وهمین باعث می‌شود که الان فقط یک تصمیم اداری در این مورد کافی نباشد. ما الان ۴۰۰ هزار دانشجو در تهران و حومه‌اش داریم و منتقل کردن این ۴۰۰ هزار دانشجو به دیگر جاها واقعا کار دشواری است و فقط با شعار دادن و حرف زدن و خواستن عملی نخواهد شد.»
ارتباط با حوادث پس از انتخابات
هادی کحال‌زاده، عضو شورای مرکزی تحکیم وحدت نیز معتقد است اجرای این طرح ارتباط مستقمی با حوادث پس از انتخابات دارد. کحال زاده در گفت‌وگو با دویچه وله می‌افزاید: «اگر عزم جدی برای این طرح وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که تاثیر حوادث پس از انتخابات در این عزم منعکس شده است. اگرچه طی ده، دوازده سال گذشته، خصوصا بعد از حادثه کوی دانشگاه یک برنامه و سیاستی در دستور کار وزارت علوم قرار گرفت که خوابگاه‌های دختران را که عموما پراکنده بودند، تبدیل به مجتمع شوند و خوابگاه‌های پسران را که عموما مجتمع بود را پراکنده کنند. استدلال آن‌ها هم این است که تمرکز خوابگاه‌های پسران، امنیت سیاسی شهر را با مخاطره ایجاد می‌کند و پراکندگی خوابگاه‌های دختران امنیت دختران را دچار مشکل می‌کند.
پادگان‌ها و مراکز سیاسی در اولویت هستند
عضو شورای مرکزی تحکیم وحدت اضافه می‌کند که برای تمرکز زدایی از تهران اماکن دیگری نسبت به دانشگاه‌ها در اولویت هستند و ادامه می‌دهد: «اگر واقعا هدف آن‌ها از چنین اقدامی صرفا تمرکز زدایی، بهبود نظام حمل و نقل و کاهش ترافیک بود، بازار به عنوان مهمترین بخش اقتصادی در تهران، سال‌ها مورد مناقشه شورای شهر و دولت است. اگر بازار تهران به بخشی در حاشیه تهران منتقل شود، بخش قابل توجهی از مشکلات ترافیکی و آلودگی تهران قابل حل خواهد بود بنابراین به نظر می‌رسد که یک عزم سیاسی، دانشگاه را در اولویت قرار داده است وگرنه مراکز دیگری در اولویت انتقال از پایتخت هستند.
کحال‌زاده می‌افزاید: «ما شاهد ده‌ها پادگان بزرگ نظامی هستیم که چنانچه این‌ها منتقل شود، گره‌های ترافیکی شهر تهران را به کلی باز خواهد کرد، صدها مراکز دولتی و سفارت خانه‌ها در تهران است که اگر چنانچه این‌ها منتقل شوند، نقش به سزایی در حل مشکلات ترافیکی و بهبود شرایط خواهد.»
HK/MM