Кои се целите на Турција во Сирија?

За турската јавност не беше изненадување што сирискиот конфликт повторно се разгоре. Повеќе од два месеци турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган и неговиот десничарски националистички сојузник Девлет Бахчели зборуваат речиси исклучиво за промените во односите на моќта на Блискиот Исток и можните негативни последици за Анкара.

Посебно се мисли на можните промени во корист на Курдите во Сирија. Во североисточниот дел, Роџава, Курдите воспоставија автономна администрација од почетокот на граѓанската војна - долгогодишен трн во окото на Анкара.

Турската влада со загриженост ги следи другите случувања на Блискиот Исток: сојузниците на сирискиот претседател Башар ал Асад, Хезболах и Иран, се ослабени од израелските напади.

Другата штитеничка сила на сирискиот режим, Русија, се повеќе се фокусира на војната во Украина. Иако Москва има воени бази во Сирија, според експертот за безбедност во Истанбул, Бурак Јилдирим, таму пред војната во Украина имало 50 руски воени авиони. Од нив во моментов останаа само 13, од кои само седум се оперативни.

Покрај тоа, САД планираат повторно да го фокусираат своето присуство во регионот. Како ќе изгледа под идниот претседател Доналд Трамп, дали САД ќе ги повлечат своите војници од Ирак и Сирија и какви последици тоа би можело да има за регионот - останува нејасно.

Офанзива против Асад

Сириските бунтовници  сфатија дека тоа е можност за нив и на 27 ноември започнаа голема офанзива против режимот на Асад. За само неколку дена го освоија вториот по големина град во Сирија, Алепо и во моментов шират напади врз соседните градови. Тие се предводени од исламистичката организација Хаџат Тахрир ал-Шам (ХТС), регионален огранок на Ал Каеда, која е на американската листа на терористички организации  од 2018 година.

Според набљудувачите, Анкара била информирана за офанзивата на џихадистите. Без нејзино одобрение, па дури и поддршка, противниците на Асад не би имале никакви шанси, изјави експертот за Блискиот Исток Мајкл Лудерс за Дојчландфунк.

„Анкара секако не само што знаеше за овој напад, туку и воено го поддржа. На бунтовниците, се разбира, им требаат вистинските видови оружје, што можат да го добијат само од Турција поради нивната географска локација.“ Регионот Идлиб во северозападна Сирија, од каде што бунтовниците ги започнаа своите напади, е практично херметички затворен од сите други страни.

Целта на Анкара се Курдите

Веќе на почетокот на граѓанската војна во Сирија, Анкара застана на страната на бунтовниците и ги прекина дипломатските односи со Дамаск. Во последно време, Ердоган се обидува да ја врати комуникацијата, но Асад ги отфрли тие обиди: додека Турција не ги повлече своите трупи од северна Сирија, нормализацијата на односите не е можна.

Турција, сепак, не е подготвена да се повлече од северна Сирија. Анкара ги нарекува окупираните области „безбедносна зона“ и ја поддржува исламистичката милиција позната како „Сириската национална армија“ (СНА) со која заеднички ја контролира територијата.

Главната цел на Анкара во регионот е соборување на курдската автономна администрација во североисточниот дел на Роџава. Партијата за демократско единство (ПИД), огранок на забранетата  Курдистанска работничка партија (ПКК),  ја има власта таму.

Во моментов има две важни бунтовнички групи во конфликтната област: едната предводена од џихадистичката ХТС, а другата поддржана од Турција - СНА. Според турскиот експерт за Блискиот Исток, Ерхан Келешоглу, СНА започнала офанзива против Курдите веднаш по успехот на џихадистите во Алепо.

Анкара негира вмешаност

„Турција никогаш не би поддржала акции што би предизвикале  нов бран бегалци“,  изјави турскиот министер за надворешни работи Хакан Фидан.

Од почетокот на граѓанската војна, Турција прими околу 3,5 милиони сириски бегалци, но односот кон нив станува се понегативен, особено поради економската криза.

На последните парламентарни и локални избори темата миграција одигра клучна улога и го стави Ердоган под голем притисок. Тој сега сака да врати што е можно повеќе бегалци во Сирија и за таа цел да воспостави тампон зона на северот на соседната земја. Ердоган неодамна повтори дека Турција останува на својот план за контрола на појас широк од 30 до 40 километри во северна Сирија.

Колкава контрола има Анкара врз СНА?

Но дали за ова Ердоган би соработувал со џихадистите? Според експертот Јилдирим, СНА поддржана од Анкара навистина вклучува џихадистички милиции. Сепак, контролата на оваа група е во рацете на бунтовниците кои пак се управувани од Турција. „И нивните акции главно се одвиваат според плановите на Турција“, вели Јилдирим.

А според сегашните планови на Турција, не е предвидена борба меѓу самите бунтовници. „И ХТС и СНА го сакаат падот на Асад“, вели експертот за безбедност Јилдирим. Освоените области подоцна би можеле да ги поделат меѓу себе.

Од викендот исламистите блиски до Турција забележаа успеси и против Курдите. СНА, на пример, ја презеде контролата врз областа Тал Рифат и планира напади врз други соседни курдски градови.

Иако турската влада во моментов воено ја поддржува офанзивата, таа се обидува да избегне директна конфронтација со Русија, Иран и режимот на Асад, објаснува експертот Келешоглу. Засега Турција ќе почека и ќе види до кој степен трупите блиски до Анкара ќе ги потиснат Курдите и ќе ги окупираат нивните територии.

Турција ги бомбардира курдските области од 2016 година

Од 2016 година турската армија ги бомбардира курдските области како дел од големите воени операции. Турските војници се стационирани на места како Џараблуз, Ал Баб, Азаз, Тал Абјад и упориштето на бунтовниците Идлиб.

Организациите за човекови права, како што е Хјуман рајтс воч, ја обвинуваат Анкара за воени злосторства. Во извештајот објавен во март, организацијата ја обвини Турција за киднапирања, грабежи, тортура и сексуално насилство: Турција сноси одговорност за тешки прекршувања на човековите права и можни воени злосторства извршени од нејзините војници и локални вооружени групи што ги поддржува во окупираните области на северна Сирија.