Europejska Polityka Sąsiedztwa: cele i problemy

Kto ma tak uprzywilejowaną pozycję, w żadnym wypadku nie staje się automatycznie kandydatem na członka Unii Europejskiej? Status uprzywilejowanego sąsiedztwa nie zakłada automatycznie, że się jest kandydatem do prowadzenia rozmów akcesyjnych – tłumaczy Stefan Füle, unijny komisarz ds. rozszerzenia, który odpowiedzialny jest też za Europejską Politykę Sąsiedztwa. Komisarz Füle mówi, że jest ona „jedynym prawdziwym instrumentem, który służy umacnianiu stabilności i dobrobytu” w obszarach położonych wzdłuż granic UE. Jest to też tańsza i skuteczniejsza metoda niż walka z niestabilnością w krajach sąsiadujących z Unią. Wiele instrumentów i metod stosowanych w realizacji polityki sąsiedztwa jest podobnych do tych, używanych wcześniej w okresie przedakcesyjnym, w przypadku krajów, które teraz są członkami UE.

Europejska Polityka Sąsiedztwa

UE rozpoczęła współpracę z państwami ościennymi pod szyldem Europejskiej Polityki Sąsiedztwa w 2004 roku. Za politykę sąsiedztwa była wtedy odpowiedzialna Benita Ferrero-Waldner, komisarz ds. stosunków zewnętrznych. Stefan Füle ocenia wszystko, co w tej sferze do dziś dzień zostało osiągnięte, jako wielki sukces. Na przykład rozwinęła się bardzo silnie współpraca handlowa między UE i krajami na Wschodzie i Południu. Eksporty unijne wzrosły o 60 procent, zaś importy o 90 procent, czyli prawie się podwoiły.

Ale nie wszystko się udało, chociaż współpraca zaczęła się dobrze. A dotyczy to przede wszystkim sfery praw człowieka i obywatela. Wprawdzie wiele państw podjęło w tej sprawie inicjatywy ustawowe, ale nic z tego nie wprowadzono w życie ze względów finansowych – ubolewa unijny komisarz. „Państwa muszą sobie same z tym radzić. Unia Europejska może jedynie je w tym wspomagać”- mówi. Stefan Füle wylicza cały szereg form pomocy finansowej i technicznej dla krajów ościennych w ramach programów i sieci europejskich, a także ułatwienia wizowe oraz integrowanie krajów sąsiedzkich z unijnym rynkiem. Pomimo kryzysu Unia podwyższyła sumę przeznaczaną na finansowanie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa z 1,7mld euro na 2 mld od 2013 roku, uzasadniając, że jest to „ inwestycja w przyszłość”.

Od Białorusi po Maroko

Obecnie unijna Polityka Sąsiedztwa obejmuje 16 państw: od Białorusi, Ukrainy i Mołdawii na Wschodzie, poprzez kilka krajów Kaukazu, aż po kraje położone na wschodnim i południowym brzegu basenu Morza Śródziemnego. Także Autonomia Palestyńska jest partnerem UE.

Komisarz Stefan Füle planuje podróż do wszystkich krajów ościennych UE, żeby nawiązać nowe kontakty. Szczególnie chwali on współpracę z Maroko, Mołdawią i Ukrainą. Są jednak kraje, które zamykają się na współpracę z UE, jak na przykład Syria. Syria jest członkiem Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnomorskiego, utworzonej w 2008 roku z inicjatywy Francji. Przeszkodą w realizacji postawionych celów współpracy z państwami śródziemnomorskimi i Bliskiego Wschodu był konflikt bliskowschodni i wynikłe z tego powodu różnice zdań wśród państw tego regionu. Kilka z planowanych spotkań nie doszło do skutku właśnie z tego powodu. To oczywiście nie miało nic wspólnego z samą UE – wyjaśnia komisarz i dodaje: „Idea Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnomorskiego nie polega na tym, by tworzyć forum, na którym podejmowane będą próby rozwiązywania konfliktów na Bliskim Wschodzie”.

Partnerstwo wschodnie

Nowym elementem Europejskiej Polityki Sąsiedztwa jest tzw. Partnerstwo Wschodnie. To polsko-szwecki projekt wspierania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego w takich krajach jak Ukraina, Mołdawia, Gruzja i Białoruś.

Jednak we schodniej części kontynentu europejskiego UE ma problemy we współpracy z krajami ościennymi. Szczególnie problematycznym partnerem, a właściwie nie-partnerem jest rządzona autorytarnie Białoruś. Relacje Białorusi z Unią Europejska są na przemian złe i dobre.

Także Rosji Unia Europejska zaproponowała współpracę w ramach Polityki Sąsiedztwa, jednakże kraj ten nie przystał na to i odnosi się do całej sprawy raczej sceptycznie. Komisarz Stefan Füle mówi: „Nie chcemy konkurencji w tym regionie między UE a Rosją. Chcemy współpracy”. Rosja, która nie wyraża zainteresowania współpracą w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, interesuje się bardzo współpracą w kilku wybranych sferach. Unia Europejska otwarta jest na to – twierdzi unijny komisarz.

Autor:Ch.Hasselbach/ B.Coellen

Red.odp.: Bartosz Dudek