Nowe otwarcie bez konkretów ws. zadośćuczynienia

– Intencją moją i kanclerza było nadanie nowego impetu, nowych impulsów do współpracy polsko-niemieckiej– powiedział premier Donald Tusk we wtorek po zakończeniu polsko-niemieckich konsultacji międzyrządowych w Warszawie.

Szef polskiego rządu podkreślił, że w czasach agresji rosyjskiej na Ukrainę oraz wzrostu znaczenia sił eurosceptycznych, oparta na zaufaniu współpraca między Warszawą a Berlinem nabiera szczególnego znaczenia dla całej Europy.    

Kanclerz Olaf Scholz powiedział, że Niemcy i Polska są „dobrymi sąsiadami, bliskimi partnerami i niezawodnymi   przyjaciółmi”. – Chcemy stworzyć nową dynamikę naszej współpracy – dodał. Przyjęty podczas konsultacji „Plan działań” zawiera – jak zaznaczył kanclerz – całą paletę tematów i projektów, przy realizacji których oba kraje będą w przyszłości konkretnie współpracować.

Plan działań – program współpracy na przyszłość

Podczas konsultacji oba rządy przyjęły „Plan działań” – 40-stronicowy dokument wyznaczający kierunki współpracy we wszystkich dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, wojskowego, kulturalnego i naukowego.    

- Ścisła współpraca z Polską jest dla Niemiec centralnym zadaniem. Niemcy pragną silnego polskiego głosu w Europie – podkreślił szef niemieckiego rządu.  

– Aby móc kształtować dobrą przyszłość, konieczne jest szczere spojrzenie na przeszłość – mówił Scholz. Kanclerz przypomniał o przypadających w tym roku rocznicach – 80. rocznicy Powstania Warszawskiego i 85. rocznicy napaści Niemiec na Polskę. – My Niemcy sprawiliśmy Polkom i Polakom, naszym sąsiadom niezmierzone cierpienia. Niemcy znają ciężar i odpowiedzialność za miliony ofiar niemieckiej okupacji i zadanie, które z tego wynika – kontynuował.  

Niemiecka deklaracja wsparcia dla ofiar – na razie bez konkretów

- Dlatego Niemcy będą się starać o wsparcie dla jeszcze żyjących ofiar niemieckiego ataku i okupacji w latach 1939-1945 – zadeklarował Scholz. W „Planie działań” mowa jest o tym, że „oba rządy prowadzą intensywny dialog o wsparciu” dla żyjących polskich ofiar. W dokumencie nie ma żadnych konkretnych liczb, ani projektów. Niemiecki dziennik „Sueddeutsche Zeitung” podał w niedzielę, że pakiet pomocy przygotowany przez niemiecki rząd dla ofiar wojny ma liczyć kilkaset milionów euro.

Pytany przez dziennikarzy, czy nie jest zawiedziony brakiem konkretnych zobowiązań ze strony Niemiec, Tusk powiedział, że docenia „dobry gest” Berlina. Rozmowy trwają i „nie jest to sprawa lat, lecz miesięcy” – zapewnił. Wyjaśnił, że obie strony poszukują rozwiązań, które usatysfakcjonują Polskę, ale „nie w duchu konfrontacji politycznej lecz wzajemnego zrozumienia”. – Traktuję dzisiejsze słowa kanclerza jako krok we właściwą stronę – podkreślił Tusk.  

Gesty i Dom Niemiecko-Polski zamiast reparacji

Scholz zapewnił, że jego rząd „stale” współpracuje ze stroną polską przy szukaniu rozwiązań poprawiających los ofiar wojny. – Przedstawimy propozycje, będziemy posuwać sprawy do przodu – powiedział zastrzegając, że niemiecki rząd czyni to „z własnej inicjatywy, ponieważ uznaje odpowiedzialność (za zbrodnie)”.   Szef niemieckiego rządu zaznaczył równocześnie, że sprawa reparacji wojennych jest z jego punktu widzenia zamknięta.

Polski rząd Mateusza Morawieckiego oszacował   straty wojenne Polski na ponad sześć bilionów złotych i wezwał w październiku 2022 r. władze w Berlinie do podjęcia rozmów o odszkodowaniach.

Jednym z elementów niemieckich rozliczeń z historią ma byś Dom Niemiecko-Polski w Berlinie – placówka łącząca miejsce pamięci, ośrodek dokumentacyjny i miejsce spotkań Polaków i Niemców. Niemiecki rząd przyjął w minioną środę projekt Domu. – To jest widoczny znak przeciwko zapomnieniu – powiedział Scholz. Zadaniem placówki będzie upowszechnianie w Niemczech wiedzy o Polsce, w tym o niemieckiej okupacji i wojnie.    

Najważniejsze bezpieczeństwo

Scholz i Tusk podkreślali znaczenie dla obu krajów bezpieczeństwa i polityki obrony. – Odpowiedzialność za przeszłość oznacza także odpowiedzialność za wspólną przyszłość – mówił Scholz. – Bezpieczeństwo Polski jest też bezpieczeństwem Niemiec – oświadczył kanclerz. „Plan działań” zawiera szereg projektów w dziedzinie współpracy wojskowej polsko-niemieckiej oraz wsparcia dla Ukrainy.

– Niemcy są gotowe, wspólnie z innymi państwami europejskimi, do wzięcia odpowiedzialności za szczelność i bezpieczeństwo granicy zewnętrznej. (…) Nie mam wątpliwości, że także w interesie Niemiec jest, aby ta granica była strzeżona efektywnie – powiedział Tusk. Oba państwa są ofiarami nielegalnej migracji – Polska, ponieważ codzienna atakowana jest jej granica, a Niemcy, ponieważ są głównym celem migrantów. Tusk zaznaczył, że zgodnie z ustaleniami na ostatnim szczycie w Brukseli, Unia Europejska wspiera   polską „Tarczę Wschód” system umocnień na granicy z Białorusią.  

Ze strony Niemiec w konsultacjach w Warszawie uczestniczyło 10 ministrów, dwóch ministrów stanu. Były to pierwsze polsko-niemieckie konsultacje międzyrządowe od jesieni 2018 r.   Relacje między Warszawą a Berlinem znajdowały się w ostatnich latach w głębokim kryzysie. Jednym z powodów były antyniemieckie hasła wykorzystywane przez Zjednoczoną Prawicę w Polsce w kampaniach wyborczych. Szef partii Prawo i Sprawiedliwość Jarosław Kaczyński zarzucał Niemcom chęć dominacji Unii Europejskiej, działania na szkodę Polski oraz zamiar budowania IV Rzeszy.