Troje rodziców dziecka? Zaskakujący wyrok niemieckiego TK

Decyzja Federalnego Trybunału Konstytucyjnego ma ogromne znaczenie, ponieważ wpływa na wiele spraw w Niemczech, które są podobne. Może mieć też wpływ na sytuację dzieci polsko-niemieckich par, kiedy na przykład Polka rozstaje się ze swoim niemieckim partnerem i zawiera nowy związek. 

W przypadku rozpatrywanym przez niemiecki TK chodzi o mężczyznę, który po tym, jak został ojcem, rozstał się z matką dziecka. Jego partnerka zawarła nowy związek. Za zgodą matki nowy partner przejął prawne ojcostwo dziecka. Prawne ojcostwo wiąże się z ważnymi uprawnieniami w odniesieniu do dzieci. Na przykład tylko prawny ojciec może sprawować opiekę nad dzieckiem, w tym decydować o jego miejscu pobytu.

Skarżący domagał się prawnego ojcostwa

Skarżący mężczyzna próbował zakwestionować prawne ojcostwo męża jego dawnej partnerki, ponieważ sam chciał zostać prawnym ojcem swojego dziecka. Argumentował między innymi, że od samego początku intensywnie opiekował się synem i starał się o niego dbać, ale jego wniosek został ostatecznie odrzucony przez Wyższy Sąd Krajowy w Naumburgu (Saksonia-Anhalt). Sąd powołał się na przepis niemieckiego kodeksu cywilnego. Zgodnie z sekcją 1600 tego kodeksu biologiczny ojciec nie ma prawa do kwestionowania prawnego ojcostwa, jeśli między prawnym ojcem a dzieckiem rozwinęła się "relacja społeczno-rodzinna", czyli bliższa więź. W takim przypadku podważenie prawnego ojcostwa jest wykluczone. Od tej zasady nie ma wyjątków i właśnie to skrytykował Trybunał w Karlsruhe, uznając przepis niemieckiego kodeksu cywilnego za niezgodny z konstytucją.

Prawa biologicznych ojców 

Według Stephana Harbartha, prezesa niemieckiego TK i przewodniczącego Pierwszego Senatu, przepis narusza podstawowe prawo rodzicielskie wynikające z art. 6 Ustawy Zasadniczej, na które może powołać się również każdy biologiczny ojciec: "Rodzice w rozumieniu art. 6 ust. 2 zd. 1 Ustawy Zasadniczej muszą co do zasady mieć możliwość utrzymania i sprawowania władzy rodzicielskiej nad swoimi dziećmi". A to, zdaniem Trybunału, dotyczy również biologicznego ojca.

W swoim wyroku sędziowie odnieśli się do faktu, że w tym konkretnym przypadku bliski związek między powodem a jego synem nie został w ogóle prawnie uznany, właśnie dlatego, że obecny stan prawny na to nie pozwala.

Trybunał nakazuje zmianę prawa

Teraz niemiecki ustawodawca musi zmienić stosowne prawo do połowy 2025 roku. Minister sprawiedliwości Niemiec, Marco Buschmann, chce zmienić prawo tak,  by wzmocnić prawa biologicznych ojców.

W przyszłości sądy rodzinne będą musiały rozważyć różne opcje. Mają one decydować w każdym indywidualnym przypadku, czy w interesie dziecka jest podważenie prawnego ojcostwa, czy też utrzymanie status quo. Marco Buschmann obstaje jednak przy tym, by nowo utworzona rodzina była silnie chroniona przez prawo. To z kolei może być ze szkodą dla wielu biologicznych ojców, którzy również chcą walczyć o prawne ojcostwo w sądzie.

Trzech prawnych rodziców

Przy reformie prawa rodzinnego i rodzicielskiego Federalny Trybunał Konstytucyjny dał ustawodawcy dużą swobodę, a nawet zmienił swoje wcześniejsze orzecznictwo. Wcześniej Trybunał utrzymywał, że dla dobra dziecka może mieć ono tylko dwoje rodziców. Zgodnie z aktualnym orzeczeniem ustawodawca może zezwolić zarówno biologicznemu ojcu, jak i nowemu partnerowi matki na przyjęcie prawnego ojcostwa, a więc wówczas razem z matką dziecko będzie mogło mieć troje prawnych rodziców. 

(AFP, ARD/du)