انځوریز البوم: په بامیان کې د لاسي صنایعو او سیمه ایزو تولیداتو نندارتون

د سیمه ایزو تولیداتو له پاره جوړ شوی یاد نندارتون د چهار شنبې په ورځ د جون میاشتې ۲۱ نېټه د بامیان ولایت په مرکز کې د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ ریاست په همکارۍ د آغا خان پرمختیايي بنسټ له خوا پرانستل شو.

د بامیان ولایت له پاره د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ آمر نعیم رضايي دویچه ویله ته وویل چې د دغه نندارتون د پیلولو موخه د لاسي صنایعو او محلي تولیداتو معرفي کول او همدارنګه د بامیان د سوداګرو ښځو او کسبه کارانو ملاتړ دی: «دا د سږکال د لاسي صنايعو لومړى نندارتون دى، چې په دغه ولايت کې د ګرځندوی موسم له پيل سره سم پرانیستل شوی.»

د دغو هزارګي جامو بيه له پنځو تر لسو زرو افغانيو پورې ده او د دغو خامکي جامو ډېر پېرودونکي بهر میشت افغانان دي.

په دغه نندارتون کې مسلکي سوداګرې مېرمنې خپل لاسي محصولات لکه جامې، خولۍ، ګلدوزي شوي غاړي او لمنې، واسکټونه، چپنې، نمد او دستکولونه نندارې ته وړاندې کړي دي.

وروسته تر دې چې ښځې او نجونې له زده کړو څخه محرومې شوې، یو شمېر یې لاسي صنایعو ته مخه کړې.

د سیمه ایزو محصولاتو په برخه کې لبنیات، کورت، چکه، مستې، ژیړ غوړي،، شړومبی، قیماق او کوچ هم د خرڅلاو له پاره نندارې ته اېښودل شوي دي. یو شمیر بانکداران هم په یوه غرفه کې حضور درلود او له کسبه کارانو څخه یې خپل ملاتړ اعلان کړ.

زينب کريمي چې یوه سوداګره ده، وايي چې د لاسي صنايعو پېر او پلور د کورنيو او بهرنيو سيلانيانو په شمېر پورې اړه لري او په پسرلي او دوبي کې يې بازار ښه کېږي: «له مني مخکې زموږ بازار ډېر ښه و، بهرني سيلانيان راتلل او زموږ لاسي صنايع يې پېرل، خو په تېرو دوو کلونو کې زموږ بازار خراب شوی او د ژمي په موسم کې لا زیان کوو.»

دا جامې د ښځو او نجونو د کار محصول دی. خو د طالبانو د بندیزونو له امله په بازارونو کې د نجونو او ښځو شتون خورا کم شوی دی. په دې نندارتون کې ښځي نندارچیانې نه وې.

وروسته له هغه چې طالبانو د ښځو پر کار او زده کړې بندیز ولګاوه، زیات شمېر ښځې مالداري او لاسي صنایعو ته مخه کړې ترڅو له یوې خوا له رواني ناروغیو وژغورلې شي او له بلې خوا له خپلې کورنۍ سره د نفقې په بیدا کولو کې مرسته وکړي.

مینا ابراهیمي په ۱۴۰۱ کال کې د کابل طبي علومو پوهنتون ته داخله شوې وه، خو وروسته له هغه چې طالبانو د پوهنتونونو دروازې د نجونو پر مخ وتړلې، هغه مجبوره شوه چې د لاسي صنایعو دوکان پرانیزي. مینا ابراهیمي دویچه ویله ته وویل: «زه وزګار وم، د لاسي صنایعو یو دوکان مې په کرایه نیولي چې مخکې زموږ یو ګاونډي پکې کار کاوه، هغه ایران ته ولاړ او اوس همدلته شیان خرڅوم.»

ابراهیمي وايي، وروسته له هغه چې طالبانو ښځې له زده کړو او کار کولو منع کړې، د دوی په کلي کې د هغې یو شمېر ټولګیوال او نجونې له رواني ستونزو سره مخ شوې دي.

بامیان چې په زړه پورې طبیعي منظرې، تاریخي او کلتوري سیمي لري، هر کال د څه باندې دوه سوه زره کورنیو او بهرنیو سیلانیانو کوربه وي. خو د ۲۰۲۱م کال په اګست میاشت کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د بهرنیو سیلانیانو حضور کم شوی او له دې سره د سوداګرو ښځو پر کار او بار یې منفي اغېز کړی دی.