Kur do të krijohet ushtria e Kosovës?

Transformimi i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK), në Forca të Armatosura të Kosovës (FAK), është shndërruar së fundi në një prej temave më të nxehta në Parlamentin e Kosovës. Në bazë të kushtetutës FSK nuk mund të shndërrohet në ushtri nëse nuk ndryshohet Kushtetuta e vendit. E për ndryshimin e Kushtetutës së Kosovës, nevojiten dy të tretat e votave të deputetëve dhe dy të tretat e votave të serbëve në Parlament. Serbët ende nuk kanë vullnet që të votojnë ndryshimet kushtetuese që do ta mundësonin formimin e ushtrisë së Kosovës. 

Autorizimi për qeverinë

Në pamundësi të këtyre ndryshimeve kushtetuese, dy javë më parë Parlamenti i Kosovës nxori një rezolutë me të cilën e autorizon Qeverinë që sa më parë të koordinojë dhe procedojë strategjinë për transformim të FSK në Forca të Armatosura të Kosovës. Në rezolutë thuhet se “duke shprehur përkushtimin për integrimin në NATO, Kuvendi i Kosovës, Qeveria e Kosovës dhe mekanizmat tjerë të bashkërendojnë hapat për harmonizimin në përpjekje me NATO dhe SHBA-në zhvillimin e kapaciteteve të Forcës së Sigurisë së Kosovës konform mandatit të autoriteteve të Kosovës”.

Presidenti premton formimin e ushtrisë

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, dje (5.03) tha se ai ka ndërmarrë një nismë që me ligj ta ndryshojë misionin e FSK-së. Presidenti tha se, me qëllim të mbrojtjes së sovranitetit dhe integritetit territorial, si dhe ruajtjes së paqes dhe mbrojtjes së interesave shtetërore, Kosova duhet të avancojë rolin dhe detyrat e Forcës së Sigurisë së Kosovës.
“Ashtu siç presin të gjithë qytetarët e Kosovës, nëpërmjet ligjit të ri për Forcën e Sigurisë së Kosovës, FSK do të ketë për mision që të mbrojë sovranitetin dhe integritetin territorial të Republikës së Kosovës, qytetarët dhe komunitetet, pronën dhe interesat e Republikës së Kosovës, si dhe të kontribuojë në ndërtimin dhe ruajtjen e paqes dhe stabilitetit rajonal dhe global”, thotë presidenti Thaçi.
Ky ndryshim në misionin dhe detyrat e reja që do t’i marrë FSK-ja, në përputhje me ligin e ri, sipas presidentit Thaçi, “e bëjnë FSK-në një ushtri moderne, profesionale, me karakter mbrojtës, e cila do të dizajnohet për të mbrojtur qytetarët e Kosovës dhe do të jetë në shërbim të ruajtjes së paqes në rajon dhe në botë, sa herë që Kosovës i kërkohet të jap kontributin e saj në këtë drejtim”.

Kryeministri ende nuk është deklaruar

Kryeministri i Kosovës Isa Mustafa, akoma nuk e ka komentuar nismën e Presidentit, por menjëherë pas rezolutës së Kuvendit ai tha se Kosova i ka plotësuar të gjitha kushtet për të bërë transformimin e FSK në FAK. Por, tash për tash sipas tij, është e pamundur që kjo të bëhet vetëm më një ligj të qeverisë, nëse nuk ka mbështetje të partnerëve strategjik, siç është NATO. Sipas, kryeministrit, “partnerët strategjik të Kosovës, insistojnë që formimi i ushtrisë të bëhet me ndryshimet kushtetuese dhe në pajtim të gjërë të deputetëve të Kuvendit të Kosovës”.
“Nga kontaktet që kemi pasur deri tash, kemi kuptuar se NATO dhe partnerët tanë strategjik mbesin të përkushtuar që FSK mund të transformohet në çdo kohë në Forcë të Armatosur, përmes ndryshimeve kushtetuese me përkrahje të nevojshëm të deputetëve të Kuvendit të Kosovës, duke i ruajtur të arriturat e deritanishme në konsolidimin e vendit dhe integrimin e komuniteteve. Kjo na është thënë qartë në të gjitha takimet që i kemi pasur me faktorin ndërkombëtar”, thotë kryeministri Isa Mustafa.

Serbët refuzojnë

Përfaqësuesit e serbëve të Kosovës të rreshtuar përkrah listës “Srpska”, nuk e mbështesin formimin e ushtrisë së Kosovës, duke thënë se kjo nuk është e nevojshme, për aq kohë sa në Kosovë ka trupa ndërkombëtare të NATO-s. Zëvendëskryeministri në qeverinë e Kosovës, Branimir Stojanoviq, ka thënë për mediet serbe se ky subjekt politik nuk do të votojë ndryshimet kushtetuese për transformimin e FSK-së në Forca të Armatosura.
“Qëndrimi ynë për këtë nuk ka ndryshuar dhe e gjithë kjo dëshirë që kjo të bëhet, duket se buron para së gjithash nga arsyeja populiste e politikës ditore dhe se për këtë nuk ekziston nevoja serioze. Nuk ekziston as argumentim serioz i paraqitur se pse duhet të ndodhë kjo”, thotë Branimir Stojanoviq.
Përfaqësuesit e serbëve madje nuk kanë pranuar as të diskutojnë për formimin e ushtrisë së Kosovës. Këtë e pohon vet ministri i FSK-së, Haki Demolli, i cili thotë se “pavarësisht ftesave të shumta që i janë dërguar Listës Serbe, nuk iu kanë përgjigjur ftesave të ministrisë për të diskutuar lidhur me këtë transformim të FSK në Forcë të Armatosur”.
Ministri Demolli ka thënë se draftligji për transformimin e FSK-së në Forca të Armatosura ishte proceduar dy herë në Qeverinë e Kosovës, mirëpo i njëjti nuk është proceduar fare në Kuvend për shkak të mosaprovimit të amendamenteve të nevojshme kushtetuese.
“Forcat e Armatosura të Kosovës ka do të jenë një forcë bashkëkohore, jo voluminoze, diku me 5 mijë pjesëtarë aktiv dhe 3 mijë rezerve. Do të ketë kapacitete mbrojtëse dhe do të ndihmojë në promovimin e paqes, stabilitetit dhe sigurisë në vend", thuhet në projektligj.

Krijimi pa ndryshime kushtetuese?

Por, a mund të krijohet ushtria e Kosovës pa ndryshimet e nevojshme kushtetuese, me një ligj të veçantë, ashtu siç theksohet në rezolutën e Kuvendit të Kosovës? Burim Ramadani, ekspertë i çështjeve të sigurisë i tha DW-së, se shndërrimi i FSK-së në Forca të Armatosura, kërkon qartësi ligjore dhe vullnet të detajuar politik.
“Është krejtësisht e qartë se Kosova ka nevojë për themelimin e ushtrisë dhe që kjo ushtri të jetë me kapacitete të plota për mbrojtje të shtetit dhe qytetarëve të Kosovës. Deri më tash, përpjekjet kanë qenë të drejtuara kah mundësia e transformimit të FSK-së përmes ndryshimeve kushtetuese, të cilat domosdoshmërisht kërkojnë edhe votat e 2/3 të komuniteteve. Kështu i bie që FSK-ja bëhet ushtri edhe me votën e shumicës së deputetëve serbë në Kuvendin e Kosovës. Ky opsion nuk është arritur të ndërtohet deri më tash”, thotë Burim Ramadani. 
Ai përmend edhe dy opsione tjera sesi FSK të rrisë kapacitet e saja dhe të bëhet ushtri e Kosovës, opsione këto që nuk janë provuar deri tash. “Një opsion tjetër ligjor, është ai që argumenton se për themelimin e ushtrisë së Kosovës nuk ka nevojë ndryshimet kushtetuese, porse mjaftojnë vetëm ndryshimet ligjore. Në këtë rast, nuk është e domosdoshme vota e deputetëve serbë. Sipas këtij opsioni, emri i FSK-së nuk ndryshon, por ndryshon mandati dhe misioni. Ky opsion nuk është provuar deri më tash. Ndërkaq, një opsion tjetër është edhe ai që bazohet në një fazë të ndërmjetme. Përkatësisht, që Kuvendi i Kosovës të bëjë ndryshimet ligjore që mundësojnë zgjerimin e mandatit, misionit dhe kapaciteteve të FSK-së, duke mos ndryshuar emrin”, thotë Burim Ramadani.
Sipas ekspertit të çështjeve të sigurisë, Burim Ramadani, këto janë tri opsione reale për themelimin e ushtrisë së Kosovës, e cila sipas tij, do të duhej të jetë një ushtri me kapacitete mbrojtëse për Kosovën. Sidoqoftë, tash për tash është akoma e paqartë sesi do të procedohet për formimin e ushtrisë së Kosovës. Zyrtarët e NATO-s kanë theksuar se NATO e mbështet zhvillimin e kapaciteteve aktuale të FSK-së, ndërsa transformimi i saj mbetet çështje ligjore që duhet ta zgjidhin institucionet e Kosovës.