Diktatori i fundit i Evropës

Në fitoren e tij në zgjedhjet presidenciale më 10 korrik 1994 këtë nuk do ta kishin besuar as politikanët dhe as ekspertët. Në atë kohë thuhet se për Aleksander Lukashenkon votuan më shumë se 80 për qind e bjellorusëve.

Për herë të parë Lukashenko, drejtor i një kooperative bujqësore shtetërore, kandidoi për zgjedhjet parlamentare në vitin 1990. Si anëtar i Sovjetit të Lartë në Bashkimin Sovjetik ai ishte herë në anën e komunistëve, herë në anën e nacionalistëve. Lukashenko mori përsipër kryesinë e Komisionit Antikorrupsion. Në fjalime plot zemërim ai sulmoi në parlament në mënyrë të përsëritur përfaqësuesit e nomenklaturës komuniste, që ishin shtylla kurrizore e qeverisë në atë kohë. Kështu Lukashenko u bë i njohur dhe i preferuar në radhët e popullsisë.

Ekspertët besojnë se fitorja e tij në zgjedhjet presidenciale të vitit 1994 ishte rezultat i një votimi proteste. Njerëzit ishin ngopur atëherë me sundimin e komunistëve, hiperinflacionin dhe probleme të tjera ekonomike. Por madje as përkrahësit e presidentit, atëherë 39-vjeçar, nuk kishin besuar se Lukashenko do të mbetej kaq shumë kohë në pushtet.

Jo pa ndihmën ruse

Por cili është sekreti i jetëgjatësisë politike të Lukashenkos? Politologu bjellorus Alexander Klaskowski thotë, se nga njëra anë është populizmi i Lukashenkos, nga ana tjetër janë pretendimet e vogla të votuesve bjellorusë. Me standarde relativisht të qëndrueshme jetese edhe pse mjaft mbrapa atyre në Evropën Perëndimore, shumica e njerëzve janë të kënaqur. "Ka një garanci punësimi dhe në përgjithësi një stil sovjetik të jetës, ku njeriut nuk i duhet të punojë shumë dhe të mendojë," tha Klaskowski në një intervistë për Deutsche Wellen.

Por çelësi më i rëndësishëm për suksesin e Lukashenkos është mbështetja e madhe financiare nga Moska. Sipas vlerësimeve të ekspertëve bjellorusë ndihmat në formën e subvencioneve të drejtpërdrejta ose indirekte arrijnë deri në dhjetë miliardë dollarë në vit. Për Minskun ofrohen çmime të ulëta për energjinë dhe preferenca tregtare.

Pushteti i frikës

Valeri Karbalewitsch nga qendra kërkimore bjelloruse "Strategia" thotë se krahas ndihmave të mëdha ekonomike, politike, financiare dhe ushtarake, në Bjellorusi shtypen e madje eliminohen kritikuesit e regjimit. Për këtë shumë njerëz aktivë në politikë janë detyruar të largohen nga vendi.

Në vend është krijuar një atmosferë frike, mbi të cilën bazohet sistemi i tanishëm, thotë Mikhail Pastukhov, që ishte dikur gjykatës në Gjykatën e parë Kushtetuese të vendit. "Baza e sistemit aktual në Bjellorusi është frika dhe çdo manifestim pakënaqësie shtypet brutalisht," tha Pastukhov.

A do ta shfrytëzojë Lukashenko krizën në Ukrainë?

Sociologu Valeri Karbalewitsch mendon se konflikti në Ukrainë po ngjall frikëra edhe në Bjellorusi. Por me sa duket Lukashenko po e shfrytëzon këtë rast për të thënë se në rast se vjen në fuqi opozita në vend do të shkaktohet një kaos.

Prandaj, Lukashenko e ka gjetur tashmë moton e tij për zgjedhjet presidenciale në vitin 2015: "Ose Lukashenko dhe stabilitet, ose ndryshim dhe kaos." Karbalewitsch shton se pa ngjarjet në Ukrainë situata para zgjedhjeve presidenciale të vitit të ardhshëm do të ishte më pak e favorshme për Lukashenkon.