Enflasyon: Faiz indiriminin önü açıldı mı?
3 Aralık 2024
Hükümet ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) öngörülerine göre, 2024'ün son çeyreğinde aylık bazda yüzde 2'nin altına gerilemesi beklenen enflasyon, Eylül ve Ekim aylarından sonra Kasım ayında da yüzde 2'nin üstüne çıktı.
Eylül ayında yüzde 2,98 iken Ekim ayında yüzde 2,88 artan aylık enflasyon Kasım'da bir miktar hız kesse de yüzde 2,24 ile beklentileri aştı.
Yıllık enflasyon ise yüzde 47,09 olarak gerçekleşti.
Bundan sonra gözler, TCMB Para Politikası Kurulu'nun 26 Aralık tarihinde gerçekleştireceği faiz toplantısında olacak. Son açıklanan enflasyon verilerinden sonra Merkez Bankası'nın dokuz aydır yüzde 50 seviyesinde sabit tuttuğu politika faizinde bir indirime gidip gitmeyeceği konusunda ise belirsizlik sürüyor.
Kimi uzmanlar Merkez Bankası'nın 2025'ten önce faiz indirimine başlaması için gerekli şartların oluştuğunu savunurken kimi uzmanlar ise aylık enflasyondaki gerilemenin bir faiz indirimi için yeterli olmadığı görüşünde.
Yıllık enflasyon yüzde 47,09
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Kasım 2024 dönemine ilişkin açıkladığı enflasyon veritlerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 2,24, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 42,91, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,09 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 60,45 olarak gerçekleşti.
TÜİK verileri Kasım ayında çekirdek enflasyonda gerileme yaşandığını ortaya koydu. Buna göre Kasım'da yıllık çekirdek enflasyon yüzde 47,13 olurken aylık çekirdek enflasyon ise yüzde 1,53 ile Eylül 2021'den bu yana en düşük seviyesini gördü.
Kasım'da aylık üretici enflasyonu (ÜFE) ise yüzde 0,66 artarken yıllık üretici enflasyonu ise yüzde 29,47'ye geriledi.
En yüksek artış eğitimde
Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 26,24 ile ulaştırma oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,49 ile eğitim. Ana harcama grupları itibarıyla 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre en çok azalan ana grup yüzde -0,25 ile giyim ve ayakkabı. Buna karşılık 2024 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 5,10 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5'li Düzey) 2024 yılı Kasım ayı itibarıyla 27 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşti, 10 temel başlığın endeksinde değişim olmadı.
Verilere göre 106 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
"TCMB'nin faiz indirimi için kapı aralandı"
Son enflasyon verilerini DW Türkçe'ye değerlendiren Tera Yatırım Araştırma Direktörü Mehmet Bilal Bircan'a göre, Kasım ayı enflasyonunda tablonun netleşmesi ile birlikte yıl sonunda TCMB'nin bir faiz indirimi ihtimali güçlendi.
Aylık enflasyonun beklentileri aşmasına rağmen hem çekirdek enflasyon hem hizmet enflasyonu hem de ÜFE'deki gerilemenin umut verici olduğunu dile getiren Bircan, "Böylelikle Aralık sonundaki PPK (Para Politikaları Kurulu) toplantısında faiz indirimi için kapının aralandığını düşünüyorum" diye konuştu.
Yıllık enflasyonda gerilemenin sürüyor olmasına rağmen aylık enflasyonda gerilemenin hala beklenen düzeyde gerçekleşmediğine de işaret eden Mehmet Bilal Bircan, "Merkez Bankası yönetiminin PPK metinlerinde faiz indirimi için sık sık vurguladığı bir ifade var. O da 'aylık bazda önemli ölçüde ve kalıcı geri çekilme'… Henüz bunu göremiyoruz. Ama diğer parametrelere bakıp yine de bir faiz indirimi kararı alınabilir" dedi.
Bununla birlikte piyasa beklentisine bakıldığında, yıl sonunda netleşecek asgari ücret artış oranı ve Aralık enflasyonunun da ortaya çıkması sonrasında ilk faiz indiriminin Ocak ya da Şubat aylarında yapılacağı ihtimalinin de masada olduğunu kaydeden Bircan, "Dolayısıyla aslında faiz indirimi konusunda belirsizlik devam ediyor. Ancak bizim kurum olarak beklentimiz aralık sonunda 250 baz puanlık indirimin geleceği yönünde. Eğer olmazsa, ocak ayında faiz indirimi ihtimali çok daha güçlenecektir" değerlendirmesinde bulunuyor.
Cevdet Yılmaz: Enflasyonla mücadele sürecek
Son enflasyon verilerine ilişkin ekonomi yönetiminden de değerlendirmeler geldi. X hesabından enflasyon verilerini değerlendiren Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, dezenflasyon sürecinin önümüzdeki aylarda da devam etmesini beklediklerini belirterek "Tek haneli rakamlara yeniden ulaşıncaya kadar enflasyonla mücadelemizi çok boyutlu, koordineli ve kararlı bir şekilde sürdüreceğiz" dedi.
Hükümet kanadında enflasyon verileri olumlu karşılanırken Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) verilerine göre ise, enflasyondaki sert yükseliş sürüyor. ENAG hesaplamalarına göre tüketici fiyatları kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 4,06, geçen yılın Kasım ayına göre de yüzde 86,76 arttı.
İTO tarafından açıklanan Kasım ayı İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi ile Toptan Eşya Fiyatları İndeksi verilerine göre ise Kasım'da bir önceki aya göre kentte perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi yüzde 3,07, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 2,68 arttı. Böylelikle İTO'ya göre İstanbul'da 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksi yüzde 57,99 oldu.
"TÜİK verileri gerçekten uzak olmaya devam ediyor"
DW Türkçe'ye konuşan Prof. Dr. Işın Çelebi, TÜİK'in enflasyon verilerinin gerçekten uzak olmaya devam ettiğini söylüyor. TÜİK tarafından kapsamlı bir "Yaşam Maliyeti Endeksi" açıklanmadan enflasyon verilerine olan güvenin sağlanamayacağını dile getiren Prof. Çelebi, "Bir yaşam maliyeti endeksi yapmadan, enflasyon ile ilgili açıklanan verilerde hata zinciri devam ediyor. Bu hata zinciri devam ettiği sürece de gerçeklerden uzaklaşıyoruz" diye konuştu.
Çelebi'ye göre, hem enflasyonda beklenen iyileşmenin tam olarak sağlanamaması hem de yüksek oranlardaki faizler nedeni ile Türkiye'ye yönelen sıcak para girişinin devam etmesi için TCMB ve ekonomi yönetimi bir süre daha yüksek faiz politikasına devam edecek. Henüz faiz indirimi için gerekli şartların oluşmadığını dile getiren Prof. Çelebi, "Bence artık bu yıl faiz indirimi gelmez. Faiz indirimi için 2025'in ilk çeyreği belirleyici olur" değerlendirmesini yapıyor.
Memur ve emekli maaşlarına zam nasıl olacak?
Kasım ayı enflasyonun belli olmasının ardından emekli ve memurlar ile memur emeklilerinin nasıl bir zam alacağı da tartışılmaya başlandı. Enflasyon farkına bağlı olarak yılda iki kez zam alan memur ve emekliler, 2025 yılı Ocak ayında nasıl bir zam alacağı Aralık ayına ilişkin enflasyon verilerinin netleşince kesinleşecek.
İşçi emeklisi ve memurlar zamlarını altı aylık enflasyon verilerine göre zam alıyor. Yapılan hesaplamalara göre Ocak ayında memur ve memur emeklisinin zammı yüzde 10,43 olarak tahmin ediliyor.