Pekin’in “dang dang'lı İstiklal Caddesi" olimpiyatlara yetişti

“Dang dang” tramvayın Çincesi. Çinliler tramvayın çan sesini araca vermişler, tıpkı sivrisineğe de “vıın zı” demeleri gibi. Çienmın (Qianmen) caddesi ve bölgesi, eski Pekin’in iş merkezi. Oldukça ünlü olan bu cadde Mayıs 2007 yılından beri trafiğe kapalıydı ve yoğun inşaatlardan ötürü Pekin’in çokça şikayet edilen hava kirliliğinin en masum bölgesi belki de burasıydı. 1 yılı aşkın bir süredir onarımda olan bu cadde bugün, yani olimpiyatların başlamasına 1 gün kala tekrar yaya trafiğine açıldı.

Çienmın caddesinin tarihi Çin’in Ming hanedanlığına kadar gidiyor. Pekin’e dışarıdan her gelenin bu merkezde mutlaka konakladığı söyleniyor. Burası meşhur Tienanmın’ın tam güneyinde. Adların sonundaki “mın”a dikkat! Tıpkı İstanbul’un Topkapı, Edirnekapı, Çatladıkapı gibi Pekin’in semtleri de aynı yani “kapı” ekiyle bitiyor. Çienmın’ın anlamıysa Çin’in güneyinden gelenlerin ulaştıkları ilk kapı olmasından dolayı “ön kapı.”

“Yakıştı mı şimdi Kenny?”

Caddenin en büyük özelliğiyse tamamen Çin mimarisinde yapılarla bezenmiş olması. Hepsi de ya iki ya da en fazla üç katlı. Ana cadde üzerinde sadece 5-6 dükkân açık ve bugün hemen hepsi iyi para yaptı. Diğer dükkânlar kendilerini yetiştiremedikleri için büyük ciro kaçırmış durumdalar.

Bugün caddeye girişte kulağı tırmalayan ses ise Kenny G.’nin saksafonlu müziğiydi. Kenny G.’nin babası mı Çinliydi bilemiyorum ama Çin’de bir asansörün içinde, bir marketin kapanış saatinde ya da alakasız bir yerde bu saksafon sesinden artık gına geldi. Yıllardan beridir bu müziği her yerde duymaktan kurtulamadık. Şimdi de tamamen özgün Çin ve Pekin mimarisiyle bezenmiş bu caddenin üzerinde binalara hiç olmazsa gözü tırmalamayacak biçimde yerleştirilmiş hoparlörlerden Kenny G.’nin yayını yapılıyor. Caddenin girişindeki yönetim ofisine sordum “bu müzik bu caddeye yakışıyor mu?” Önerim için teşekkür ettiler. Bir yarım saat kadar müzik sesi kapandı (muhtemelen bir yerlerden CD bulmaya çalıştılar) sonra caddeye klasik Çin müziği yayıldı. Ama yarın ne olur bilemem!

“Dang dang”a ne oldu?

Tramvay yani “dang dang” ise çalışmıyor. Halbuki nasıl İstiklal Caddesi’nin simgesi tramvaysa buranın da aynısı. “Neden çalıştırmıyorsunuz?” soruma verdikleri yanıt ise ilginçti. Bana olimpiyatlara katılacak olan kimi sporcuların kendilerini incitebileceklerini düşündüklerinden ötürü tramvayı çalıştırmamışlar.

Çienmın ve hemen arkasında kalan Daşalan bölgesi tamamen eski Pekin ve Pekin’e özgü yerleşim olan hutonglarla biliniyor. Buraları, olimpiyatlar sonrası belki en az 1 belki de daha fazla süreyle devam edecek bir inşaat bekliyor. Çienmın biraz daha eskilere doğru gidildiğinde “kırmızı fener”leriyle de ünlüydü. Hayat kadınları kırmızı fenerleri evlerinin kapılarına asarlarmış. Şimdiyse fener yok, hayat kadınları da hemen hiç yok. Yeni çehreyle birlikte tamamen gidecekler. Olimpiyatlar geldiğinden ötürü de Pekin’deki hemen hemen her “masaj salonu” (!) kapatılmış durumda. Yani dünya kupası ve olimpiyatların olduğu diğer dünya kentlerine hayat kadınlarının yığılımı olurdu ama Pekin’de var olanlar da tamamen kapanmış durumda. Zaten Çin’deki yasalara göre fahişelik yasak!

İnsan hakları ihlali mi rant kavgası mı?

Çienmın’ın ana caddesi açık olmasına rağmen, bir sokak haricinde hiçbir yan sokak açık değil. Bu sokaklara girişler yüksek panolarla kapatılmış. Arkalar hâlâ inşaat alanı. Pekin hükümeti bina sahipleriyle anlaşıp buraları yıkıyor. Ancak yine de hâlâ insanların yaşadıkları yerler var ve çıkmamakta direniyorlar. Nedeniyse hükümetin kendilerine az para vermesi. İşte birkaç gün önce Tienanmın’da (aslında orası Çienmın’dı) “küçük bir grubun gösterisi” diye basına da yansıyan insanların protestolarının nedeni de bu. Dünya basını son yıllarda bu insanların durumunu “insan hakları ihlali” diye haber geçti. İnsanlar protestolarını hassas bir dönem olan olimpiyatlara dahi denk getirebiliyorlar; işin içinde rahat yaşamanın gereği olan “rant” yani para olunca, olimpiyatlar kimin umurunda!