Ρωσία: 25 χρόνια Πούτιν στην εξουσία

Τον Αύγουστο του 1999, ο Βλαντιμίρ Πούτιν διορίζεται πρωθυπουργός της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στην αλλαγή του έτους 1999/2000, διαδέχεται τον άρρωστο πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν. Μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο Πούτιν δήλωσε ότι η Ρωσία ήταν και θα παραμείνει μια μεγάλη δύναμη. Στην Ευρώπη τον βλέπουν περισσότερο ως μεταρρυθμιστή ο οποίος υποτίθεται ότι θα αναδιοργανώσει τη χαοτική Ρωσία της άγριας δεκαετίας του '90.

Τον Ιούνιο του 2001, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους αποκάλεσε τον Πούτιν «αξιόπιστο και ευθύ» μετά τη συνάντησή τους στη σύνοδο κορυφής. Είχε κοιτάξει στην ψυχή του, δήλωσε ο Μπους, ο αρχηγός κράτους της κορυφαίας δύναμης του ΝΑΤΟ.

Τον Σεπτέμβριο του 2001, ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσφέρει στην Ευρώπη εταιρική σχέση ασφαλείας με τη Ρωσία κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη γερμανική Βουλή. Αμφισβητεί το ρόλο της ηγετικής δυτικής δύναμης, των ΗΠΑ. Ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν αποκλείει τη μετέπειτα ένταξη της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Η ΕΕ και η Ρωσία συμφωνούν σε διάφορα προγράμματα στήριξης και συνεργασίας. Επιδιώκεται μια «στρατηγική εταιρική σχέση». Το ΝΑΤΟ ανοίγει γραφείο στη Μόσχα. Η Ρωσία ιδρύει γραφείο εκπροσώπησης στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Ένα ειδικό Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας συζητά στρατηγικά θέματα και την επικείμενη εθελοντική ένταξη των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στη συμμαχία.

Ως ένας από τους κύριους προμηθευτές πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ΕΕ, η Ρωσία κάνει αποδοτικές δουλειές με την Ευρώπη. Ο Γερμανός καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ αποκαλεί τον Πούτιν «άψογο δημοκράτη», παρά τη γνωστή καταστολή της αντιπολίτευσης και της ελευθερίας του Τύπου στη Ρωσία. Μετά τη θητεία του, ο Σρέντερ διορίζεται σε καλοπληρωμένες θέσεις σε ρωσικές κρατικές εταιρείες ενέργειας.

Η στροφή

Το 2006, στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια στο Μόναχο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δρομολογεί μια στροφή. Παραπονέθηκε ότι η Δύση δεν αποδέχεται τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη. Χαρακτηρίζει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ ως παραβίαση των συμφωνηθέντων. Οι υποσχέσεις των κρατών του ΝΑΤΟ να μην καταπατήσουν τα σύνορα της Ρωσίας αγνοούνταν. Το 1997, ωστόσο, η Ρωσία είχε συμφωνήσει στην επέκταση σε συμφωνία με το ΝΑΤΟ.

Οι συμφωνίες αφοπλισμού ακυρώνονται. Η Ρωσία επικρίνει έντονα τη σχεδιαζόμενη αντιπυραυλική άμυνα των ΗΠΑ. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξοργίζεται όταν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2008 η Ουκρανία και η Γεωργία λαμβάνουν την υπόσχεση για ένταξη στη δυτική συμμαχία.

Τον Αύγουστο του 2008, ο Πούτιν επιδεικνύει στους Ευρωπαίους τη στρατιωτική του ισχύ. Παρεμβαίνει σε μια σύγκρουση στη Γεωργία και μετά από έναν σύντομο πόλεμο, θέτει τα τμήματα της Νότιας Οσετίας και της Αμπχαζίας υπό ρωσικό έλεγχο.

Το 2013, η Επιτροπή της ΕΕ εξακολουθεί να μιλάει για τη δημιουργία ενός κοινού «οικονομικού και ανθρώπινου χώρου» με τη Ρωσία του Πούτιν από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ - ως μακροπρόθεσμο όραμα.

Οι πόλεμοι

Μετά την εκδίωξη του φιλορώσου προέδρου από την Ουκρανία την άνοιξη του 2014 και τη δημοκρατική επανάσταση του Μαϊντάν, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν επιτίθεται στην Ουκρανία. Προσαρτά τη χερσόνησο της Κριμαίας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και θέτει υπό τον έλεγχό του τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας με φιλορώσους αυτονομιστές. Η Δύση αντιδρά με αρχικές κυρώσεις και προσπάθειες διαμεσολάβησης. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ μεσολαβούν στη Συμφωνία του Μινσκ, η οποία υποτίθεται ότι θα οδηγήσει στην ειρήνη. Αυτό δεν υλοποιήθηκε ποτέ, αλλά «χρησίμευσε για να δώσει χρόνο στην Ουκρανία να γίνει ισχυρότερη», όπως δήλωσε αργότερα η καγκελάριος Μέρκελ.

Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν ραγδαία, αλλά οι εισαγωγές ρωσικής ενέργειας συνεχίστηκαν. Στην αντίληψη της Ευρώπης, ο Πούτιν μετατρεπόταν όλο και περισσότερο σε έναν αυταρχικό κυβερνήτη. Το 2021, η ΕΕ έκανε λόγο για ένα «αρνητικό σπιράλ» στις αμοιβαίες σχέσεις.

Τον Μάρτιο του 2022, λίγο μετά τη μεγάλης κλίμακας εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν χαρακτρηρίζει τον Πούτιν ως έναν αδίστακτο «δικτάτορα, εγκληματία πολέμου, δολοφόνο». Από τότε, το ΝΑΤΟ ανακηρύσσει τη Ρωσία του Πούτιν ως τη «μεγαλύτερη απειλή για την ειρήνη στην Ευρώπη». Η ΕΕ επιβάλει ολοκληρωμένες κυρώσεις στη Ρωσία και επιχειρεί να διακόψει το συντομότερο δυνατό τις προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ακόμη και δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, αυτό δεν έχει ακόμη επιτευχθεί πλήρως. Το ρωσικό υγροποιημένο αέριο συνεχίζει να φτάνει στην Ευρώπη. Το εμπόριο με τη Ρωσία συρρικνώνεται, αλλά πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη χώρα. Οι βιομηχανίες τροφίμων, φαρμάκων και χημικών δεν επηρεάζονται από τις κυρώσεις.

25 χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Πούτιν, το ΝΑΤΟ προετοιμάζεται για μια νέα κούρσα εξοπλισμών. Η άμυνα κατά της ρωσικής επιθετικότητας είναι πλέον το κύριο καθήκον της συμμαχίας.