"SZ" o pretensjach sojuszników do Niemiec - "moralizatorzy"

Daniel Broessler - autor opublikowanej w weekendowym wydaniu "Sueddeutsche Zeitung" analizy "Moralizatorzy całego świata" - nawiązuje do spotkania ekspertów w Waszyngtonie, zorganizowanego na początku kwietnia przez Monachijską Konferencję Bezpieczeństwa.

W wygłoszonym wówczas wykładzie, szef MSZ Niemiec Heiko Maas jednoznacznie opowiedział się za NATO i zapewnił, że Niemcy „bez żadnych ograniczeń” wspierają sojusz. „Na naszych obietnicach można polegać” - zapewnił szef niemieckiej dyplomacji. 

Jak zaznacza Broessler, fakt, iż szef MSZ Niemiec uznał za potrzebne publiczne wypowiedzenie tego zdania, dobitnie pokazuje, że wizerunek Niemiec w zachodnim świecie bardzo ucierpiał.

Nowy problem niemiecki?

Donald Trump i jego wrogie nastawienie do Niemiec to jedno - pisze autor. Niemieccy dyplomaci i politycy stwierdzają jednak, że krytyczne oceny niemieckiej polityki pojawiają się też wśród przyjaźnie do Niemiec nastawionych partnerów. "Czy zdajecie sobie sprawę z tego, jak zły stał się wasz wizerunek?" - zapytał niedawno generała Horsta-Heinricha Braussa jeden z jego kolegów. Amerykański konserwatywny intelektualista Robert Kagan uważa wręcz, że mamy do czynienia z "nowym problemem niemieckim".

Zdaniem "SZ",jednym z powodów zaniepokojenia sojuszników są finanse. Plany niemieckiego ministra finansów (Olafa Scholza) przewidują wydatki na obronę w 2023 roku na poziomie 1,25 proc. PKB. Nie wiadomo w związku z tym, czy w 2024 roku budżet na wojsko dojdzie do 1,5 proc. PKB, co obiecywała kanclerz Angela Merkel. Ta obietnica jest w dodatku daleka od poziomu 2 proc. PKB, ustalonego w 2014 roku na szczycie NATO w Walii.

Kontrowersyjne wydatki na wojsko

W swoim przemówieniu w Waszyngtonie Maas tłumaczył, że decyzje o wydatkach na wojsko wymagają kontrowersyjnych dyskusji, co "ze względu na naszą historię jest nieodzowne". Broessler zwraca uwagę, że te słowa wywołały zdziwienie wśród uczestników konferencji.

Elbridge Colby z Ośrodka Nowego Amerykańskiego Bezpieczeństwa w Waszyngtonie przypomniał, że po II wojnie światowej RFN jako część NATO korzystała ze zbiorowego systemu obrony. "Niczego innego niż ochrony przed zachowującą się agresywnie Rosją nie domagają się obecnie Wschodni Europejczycy. To jest historycznym dziedzictwem, któremu Niemcy powinny sprostać" - mówi amerykański ekspert.

Sojusznicy reagują coraz bardziej nerwowo na historyczne i moralne argumenty wysuwane przez Niemcy - pisze Broessler wymieniając m. in. ambasador Francji Anne-Marie Descotes, która krytykuje nieuzasadnione jej zdaniem ograniczenia w eksporcie niemieckiej broni.

Zarzut o moralną arogancję

"Niemcom zarzuca się coraz częściej moralną arogancję" - podkreśla dziennikarz "SZ".

Władze Niemiec nie przyjmują tych pretensji do wiadomości. Wskazują na udział Bundeswehry w misji w Afganistanie i na wysłanie wojska na Litwę. Berlin przeznacza duże sumy na pomoc dla krajów rozwijających się, dzierży ponadto wysoko sztandar multilateralizmu przeciwko nacjonalizmowi Trumpa.

Broessler przypomina, że w 2014 roku w Monachium ówczesny prezydent Niemiec Joachim Gauck apelował o większe zaangażowanie Niemiec w sprawy międzynarodowe, a jego apel wsparli Angela Merkel i inni niemieccy politycy.

"Nie, Niemcy nie zrealizowali tego postulatu" - mówi generał Brauss. Wśród przykładów na swoją tezę wymienia gazociąg Nord Stream 2, który umożliwi Rosji obejście Ukrainy. Partnerzy widzą w polityce Niemiec "antyeuropejskie działanie z egoistycznych pobudek" - ocenia niemiecki generał.

"Mówimy o multilateralizmie, ale za multilateralizm uznajemy to, co Niemcy uważają za słuszne" - mówi Brauss.

Broessler cytuje fragment książki "Wiodące mocarstwo Niemcy" (oryg. "Führungsmacht Deutschland") Leona Mangasariana i Jana Techau. Autorzy zwracają uwagę na "moralizatorstwo w niemieckiej polityce zagranicznej".

Jedna zamiast 12 dywizji

Colby zaznacza, że zajęte rywalizacją z Chinami Stany Zjednoczone domagają się od Europy przeciwstawienia się zagrożeniom ze strony Rosji. "Niemcy mogłyby rozwiązać ten problem. Dla nas, dla Europy Wschodniej, dla NATO" - pisze ekspert i pyta "Jak?". W 1988 roku w Niemczech istniało 12 gotowych do akcji dywizji Bundeswehry, obecnie istnieje jedna dywizja, pomimo znacznie większego potencjału gospodarczego i większej liczby ludności.

"Dzisiejsze pokojowe Niemcy - pisze Robert Kagan w "Foreign Affairs" - są produktem liberalnego porządku świata". Być może Niemcy rzeczywiście trwale się zmieniły, lecz być może nie są one odporne na "potężniejsze siły, które piszą historię i nad którymi nie mają kontroli" - zastanawia się amerykański konserwatywny intelektualista, dodając że właśnie tego się obawia.