İkinci Trump dönemi: Küresel ekonomi nasıl etkilenecek?
6 Kasım 2024
ABD'de başkanlık seçimlerinin Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump'ın zaferiyle sonuçlanması, küresel ekonomi için radikal bir dönemin habercisi olarak görülüyor.
Cumhuriyetçilerin ABD Senatosu'nda çoğunluğu elde etmesinin Trump'a ekonomik gündemini hızla yasalaştırma imkanı vermesi bekleniyor. Temsilciler Meclisi için yarış henüz sonlanmasa da Trump doğrudan yürütme yetkilerini kullanarak etkisini artırma yolunda adımlar atabilir.
İkinci döneminde Trump, daha önceki ekonomik politikalarının benzerlerini uygulamayı planlıyor ancak bu kez daha fazla deneyim ve kararlılıkla hareket ediyor.
Trump, seçimlerden önce ABD'ye ithal edilen tüm ürünler için yüzde 10 ila yüzde 20 arasında bir gümrük vergisi getirme ve özellikle Çin malları için yüzde 60'a kadar varan yüksek vergiler uygulama sözü verdi. Ayrıca üretimi ülkeye geri getirme, vergileri düşürme ve düzensiz göçmenleri sınır dışı etme gibi vaatler ortaya koydu.
Bu vaatler bazı kesimlerce aşırı bulunsa da yükselen gıda ve konut fiyatları karşısında zorlanan birçok Amerikalı seçmen, Trump'ın ekonomik vizyonunun kendileri için daha iyi bir çözüm olduğuna ikna olmuş görünüyor.
Piyasalar nasıl tepki verdi?
Trump'ın yeniden seçilmesi sadece ABD ekonomisinde değil, küresel piyasalarda da önemli dalgalanmalara neden olacağının işaretlerini veriyor.
Seçimden önce dünya genelindeki şirketler her iki senaryoya karşı hazırlıklı olmak için acil durum planları oluşturmuştu.
Seçim sonrası ilk açılan Asya piyasaları Trump'ın zaferine karışık tepkiler verdi. Japonya'da Nikkei ve Avustralya'nın S&P/ASX 200 endeksleri yükseliş gösterirken Çin hisse senedi piyasaları Trump'ın Çin'den gelen ihraç ürünleri için yeni vergiler ve kotalar uygulayacağı yönündeki endişelerle düştü.
Donald Trump'ın zaferi Avrupa'nın enerji şirketlerinin hisselerine de satış getirdi. ABD borsaları ise vadeli işlemlerde yükselişle açıldı.
Bitcoin zirveye çıktı
Trump'ın yeniden seçilmesiyle birlikte dijital para piyasalarında büyük bir hareketlilik yaşandı. Trump, ABD'yi "dünyanın kripto merkezi" yapma vaadi ve sektördeki düzenlemeleri hafifletme sözü vermişti. Bu, özellikle Amerika'daki kripto sektörü için umut verici bir gelişme olarak değerlendirildi.
Trump'ın kripto para dostu politikalarıyla birlikte en popüler dijital para birimi olan Bitcoin, rekor kırarak 75 bin dolar seviyesini aştı.
Elon Musk gibi bazı kripto savunucuları Trump'ın yeniden seçilmesini desteklemiş, kripto para sektöründeki bazı büyük isimler ve şirketler seçimi etkilemek amacıyla Super PAC'lere yüklü bağışlar yapmıştı.
ABD dolarının hakimiyeti
Bitcoin'in yükselişi dünya genelinde ilgi toplarken birçok para birimi ABD doları karşısında değer kaybetmeye devam ediyor.
Avrupa Birliği ile Çin, Japonya ve Meksika gibi ülkeler Trump'ın ticaret politikalarının bir yansıması olan yeni gümrük tarifeleri konusunda tedirgin. Çarşamba günü, bu ülkelerin para birimlerinin çoğu yükselen ABD doları karşısında değer kaybetti.
Trump'ın ticaret politikalarının Meksika için olumsuz olacağı beklentisiyle Meksika pesosu yüzde 3,5'e kadar değer kaybı yaşadı ve son üç ayın en büyük kaybını kaydetti. Aynı endişelerle Doğu Avrupa para birimleri de geriledi. MSCI Gelişen Piyasalar Para Birimleri Endeksi ise yüzde 1'e varan düşüş kaydetti.
Doların yükselmesi Amerikan mallarını diğer ülkeler için daha maliyetli hale getirdi. Dolar cinsinden işlem gören petrol gibi küresel emtialar da başka para birimlerini kullanan alıcılar için daha pahalı olacak.
Trump'ın zaferiyle birlikte dolar endeksi dört ayın en yüksek seviyesine çıktı. Euro/dolar paritesi de yüzde 1,7 gerileyerek dört ayın en düşük seviyesine indi. Altın, gümüş ve petrol fiyatları da hızlı değer kaybetti.
Avrupa'nın zorlukları ve fırsatlar
Avrupa, Trump'ın ticaret engelleri ve gümrük tarifelerinin yanı sıra NATO'ya olan Amerikan desteğini azaltabileceği endişesiyle sarsılıyor. Özellikle Doğu Avrupa ülkeleri, Ukrayna'daki savaş ve NATO desteği konusunda belirsizlikler yaşanıyor. Bu durum Macar Forinti gibi birçok Doğu Avrupa para birimini de baskı altına aldı.
Trump'ı yatıştırmak adına Avrupa'nın savunma harcamalarını artırması veya Ukrayna'ya desteğini genişletmesinin gerekebileceğine dönük endişeler de var. Bununla birlikte, Trump'ın politikalarının ABD'de enflasyon yaratabileceği ve diğer ülkelerin borçlanma kapasitesini zorlayabileceği öngörüleri de küresel ekonomiyi etkileyen bir başka önemli mesele olarak ortaya çıkıyor.
"Avrupa ve Meksika için ciddi riskler var"
In Touch Capital Markets'in kıdemli döviz analisti Piotr Matys, Bloomberg'e yaptığı değerlendirmede Trump'ın ticaret politikalarının "özellikle Meksika için ciddi olumsuz sonuçlar yaratacağını" vurguladı. Matys, bu politikaların aynı zamanda Euro bölgesi ve onunla bağlantılı Orta ve Doğu Avrupa ekonomilerini de etkileyebileceğine dikkat çekti.
Alman Makine Mühendisliği Endüstrisi Birliği Başkanı Thilo Brodtmann ise Trump'ın ikinci başkanlık döneminin Alman ve Avrupa sanayileri için "ilk döneminden daha büyük bir zorluk" yaratacağını belirtti. Brodtmann, özellikle gümrük tarifesi tehdidini ciddiye almaları gerektiğini ifade ederek bu gelişmelerin küresel ticareti zorlayabileceği ve Avrupa ile Çin'in kendi ekonomik güçlerini artırma arayışını hızlandırabileceği uyarısında bulundu.