Muhtemel Trump kabinesi Türkiye'ye nasıl bakıyor?
11 Kasım 2024
ABD'de geçen hafta Donald Trump'ın elde ettiği seçim galibiyetinin ardından gözler yeni başkanın kabinesini nasıl şekillendireceğine çevrildi. Başkanlık koltuğuna 20 Ocak'taki yemin töreninden sonra oturacak olan Trump, şimdiden ilk görevlendirmelerini yaptı.
Peki hangi pozisyonlar doldu, dışişleri ve savunma bakanlıkları gibi kritik koltuklar için hangi isimler öne çıkıyor?
ABD'nin yeni Dışişleri Bakanı kim olacak?
Trump, birinci başkanlık dönemindeki ilk Dışişleri Bakanı Rex Tillerson'ı sosyal medyadan kovmuş, yerine gelen Mike Pompeo ile görev süresinin sonuna kadar çalışmıştı. ABD'nin Ukrayna'ya desteğe devam edip etmeyeceğinin tartışıldığı, Avrupa ve Çin ile ilişkilerin geleceğinin belirsiz olduğu bir ortamda Trump'ın ikinci dönemi için hangi ismi seçeceği yakından izleniyor.
Dışişleri için Bill Hagerty, Ric Grenell ve Marco Rubio'nun adı geçiyor.
Bill Hagerty, Trump döneminin Japonya Büyükelçisi, halihazırda Tennessee Senatörü. Çin'e karşı tavrı şahin. Bu yılın başında Kongre'de, yasadışı göçe karşı önlem içermediği gerekçesiyle, Ukrayna'ya askeri yardım da öngören bütçe teklifini veto etmişti.
Ric Grenell, Trump'ın MAGA (Make America Great Again - Amerika'yı Yeniden Harika Yap) ideolojisinin önemli savunucularından ve ABD'nin Almanya'daki eski Büyükelçisi. Çin'in ABD'ye etkileri ile mücadeleye odaklanan bir sivil toplum örgütünde danışmanlık yapıyor. Geçen ay Philadelphia'da katıldığı bir etkinlikte Demokrat Joe Biden yönetiminin Türkiye politikasını eleştirmiş ve Ankara ile daha yakın ilişki kurulmasını istemişti. Yunan To Vima gazetesine göre "Türkiye'ye saygı göstermeli ve ilişkilerimizi iyileştirmeliyiz" diyen Grenell, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'dan "eski dostum" diye bahsediyor.
Marco Rubio da Trump'ın eski rakibi, yeni destekçisi. Halihazırda Florida senatörü olan Rubio özellikle İran konusunda sert politikalardan yana. Öte yandan seçimlerden önce Trump'la ters düşmeden Ukrayna'ya desteğin yollarını aradı, NATO'dan çıkmanın zorlaştırılmasına uğraştı. Bakan olarak ismi önerilirse Kongre'de birkaç Demokrat ismin de desteğini alabileceği belirtiliyor. Geçmişte Türkiye'nin Suriye'ye düzenlediği kara harekâtları ve Ankara'nın Venezuela ile kurduğu yakın ilişkiyi yüksek sesle eleştirdi.
Savunma Bakanlığı için adı geçen isimler kimler?
Trump ilk döneminde atadığı iki bakan Jim Mattis ve Mark Esper'i kendisine sadık olmamakla suçluyor. Suriye'den asker çekme kararı, trans bireylere askerlik yasağı ve Meksika sınırına kuvvet konuşlandırmak gibi konular ilk döneminde Trump'ın bakanları ile arasını açtı. Bu kez sadakatinden emin olacağı biriyle çalışmaya kararlı. Mike Waltz'ın ismi öne çıkıyor.
Fox News yayınlarının düzenli konuğu olan Waltz, Trump'a yargılandığı davalardan Ukrayna'ya hemen her konuda destek veriyor. Waltz, Türkiye'ye Hamas'a arka çıktığı gerekçesiyle sert eleştirilerde bulunuyor. Sosyal medyadan yaptığı paylaşımlarda, "Eğer bir Amerikalı'nın kılına zarar gelirse, Hamas destekçisi İran, Katar ve Türkiye sonuçlarına katlanmalı" diyen Waltz, 2019'da Türkiye'nin Suriye'ye saldırı başlatması üzerine yaptırım uygulanmasını savunmuştu.
Axios haber sitesine göre, adı geçen bir diğer isim, Arkansas senatörü Tom Cotton kabinede görev almak istemediğini Trump'a bildirdi. Cotton, Türkiye'nin 2020'de Suriye güçlerine karşı İdlib'de başlattığı operasyon için "doğru şey" demiş, Ankara'nın F-35 savaş uçağı programından dışlanması için ise "acı verici ama zorunlu" yorumunu yapmıştı.
Trump'ın eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve kendisine karşı Cumhuriyetçi Parti adaylığı için yarışan ABD'nin eski Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Nikki Haley'in isimleri de sık sık bu pozisyon için gündeme geldi ancak Trump her ikisinin yeni yönetimde yer almayacağını açıkladı.
Hazine Bakanlığı koltuğuna kim oturacak?
Ekonomi seçmen tercihini belirleyen en önemli başlıklardan oldu. Steven Mnuchin ilk Trump döneminin en uzun dayanan bakanlarından olmuştu. Yeni dönemde Avrupa'dan ithal her ürüne yüzde 20, Çin menşeli olanlara ise yüzde 60 gümrük vergisi getirmek isteyen Trump'ın kiminle çalışacağı merak ediliyor. Potansiyel isimler listesi epey kalabalık ancak öne çıkanlar şöyle:
Seçim döneminde Trump için bağış kampanyaları organize eden Scott Bessent, gümrük vergilerinin bir müzakere aracı olarak kullanılmasına verdiği destekle biliniyor.
Robert Lighthizer da Bessent gibi gümrük vergilerinin artırılmasından yana. Trump'ın ilk döneminde Çin ile başlattığı ticaret savaşını savunmuş, Meksika ve Kanada ile serbest ticaret anlaşmasının yeniden müzakere edilmesine destek olmuştu.
John Paulson, finans dünyasının yakından tanıdığı bir milyarder ve Trump'ın önemli bağışçılarından. Diğer adaylar gibi Amerikan çıkarlarının korunması için gümrük vergilerinin artırılmasından yana, ayrıca şirketlerin desteklenmesi için kurumlar vergisinde indirime gidilmesini destekliyor.
Ek vergilerin küresel büyümeyi yavaşlatmasından endişe edilirken bunun Türkiye'nin Avrupa'ya ihracatını olumsuz etkileyeceği değerlendiriliyor. Trump ilk döneminde Türkiye'den ithal çelik ve alüminyuma da yüzde 50'ye varan gümrük vergisi getirmişti.
Elon Musk ve Kennedy görev bekliyor
Trump yönetiminde rol alması beklenen en sıradışı isim milyarder iş insanı Elon Musk. Trump, Eylül ayında verdiği bir demeçte eğer seçimi kazanırsa hükümet harcamalarını denetleyecek yeni bir kurumun başına Musk'ı getireceğini ilan etmiş, Musk'ın bu teklifi kabul ettiğini söylemişti. Ukrayna'ya silah yardımlarını eleştiren, sahibi olduğu sosyal medya platformu X'te aşırı sağcı komplo teorilerine alan açan Musk kampanya döneminde Trump'ın en önde gelen destekçilerinden oldu.
Aşı karşıtı Robert F. Kennedy Jr. ise Sağlık Bakanlığına talip. Trump'ın seçim sloganı MAGA'yı MAHA yani "Amerika'yı yeniden sağlıklı yap" olarak değiştiren Kennedy Jr. bağımsız olarak girdiği yarıştan Trump lehine çekilmişti.
Önceki Trump döneminin popüler figürlerinden Jared Kushner'in ise yeni yönetimde görev alması beklenmiyor. Trump'ın Ortadoğu politikaları üzerinde önemli etkisi olan damadı Kushner, İsrail ile bölge ülkelerini barıştıran İbrahim Anlaşması'nın mimarıydı.
Hangi pozisyonlar şimdiden doldu?
Donald Trump'ın seçilmiş başkan olarak verdiği ilk önemli karar kampanyasını yöneten Susie Wiles'ı Beyaz Saray Genel Sekreteri olarak ataması oldu. Wiles bu göreve getirilen ilk kadın. Yönetimdeki diğer rollerin aksine Wiles'ın ataması için Senato onayı aranmayacak.
New York temsilcisi Elise Stefanik ise ABD'nin yeni Birleşmiş Milletler elçisi olarak görevlendirdi. Trump'ın "Güçlü ve zeki bir 'önce Amerika' savaşçısı" dediği Stefanik, 2019'da Türkiye'ye Suriye operasyonu nedeniyle yaptırım uygulanmasını isteyen isimler arasındaydı.
En önemli seçim vaadi yasadışı göçü önlemek olan Trump, sınırların kontrolünü Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Direktörü Tom Homan'a emanet ettiğini açıkladı. Trump, "Sınır Çarı" lakabını taktığı Homan'ın yasadışı göçmenlerin sınır dışı edilmesine çalışacağını söyledi.